TY - JOUR ID - 22206 TI - بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر برخی از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و فرسایش‌پذیری خاک JO - پژوهش های جغرافیای طبیعی JA - JPHGR LA - fa SN - 2008-630X AU - سلیمانی, کریم AU - آزموده, علی AD - دانشیار مرکز GIS، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی‌ ساری AD - دانشجوی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی‌ ساری Y1 - 2011 PY - 2011 VL - 42 IS - 4 SP - 111 EP - 123 KW - تغییر کاربری اراضی KW - حوضه برنجستانک KW - خاک KW - فرسایش‌پذیری KW - ماده آلی. DO - N2 - تغییر کاربری جنگل به اراضی کشاورزی، عموماً تأثیر جدّی بر میزان ماده آلی و دیگر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک می‌گذارد. این پژوهش با هدف بررسی نقش تغییر کاربری جنگل بر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و در ادامه شناخت شماری از متغیرهای مؤثر خاک بر شاخص فرسایش‌پذیری در بخشی از حوضه آبخیز برنجستانک صورت گرفته است. بدین منظور سه کاربری جنگل، زراعت دیم (گندم) و باغ مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌های خاک از دو لایه سطحی 10-0 و 20-10 سانتی‌متر در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی برداشته و مقایسه شد. نتایج نشان از آن داشتند که میزان ماده آلی در اراضی زراعی و باغ، به ترتیب 24/44 و 45/45 درصد در لایه 10-0 سانتی‌متر، و 69/42 و 43 درصد در لایه 20-10 سانتی‌متر کمتر از اراضی جنگلی بوده است. حداکثر نیتروژن کل در لایه 10-0 سانتی‌متر در کاربری جنگل به میزان 303/0 درصد و حداقل آن در لایه 20-10 سانتی‌متر در اراضی باغ به میزان 190/0 درصد مشاهده شد که کاهشی معادل با 32/37 درصد را نشان می‌دهد. وزن مخصوص ظاهری و اسیدیته خاک طی تغییر کاربری جنگل افزایش یافت. این در حالی است که تغییر کاربری جنگل به اراضی زراعی و باغ تأثیر مشخص و معنی‌داری بر درصد ذرات رس و سیلت نداشت و تنها در لایه 10-0 سانتی‌متر تفاوت معنی‌داری از لحاظ درصد ذرات شن مشاهده شد. نتایج نشان داد که فرسایش‌پذیری خاک به دلیل کاهش پوشش گیاهی پایا، ماده آلی خاک، تخریب ساختمان خاک و پایداری خاکدانه‌ها طی تغییر کاربری جنگل، افزایشی حدود دو برابر داشته است. همچنین متغیرهای رس، ماده آلی و نیتروژن کل دارای همبستگی معنی‌دار منفی؛ و در مقابل، درصد سیلت و شن ریز نیز دارای ارتباط معنی‌دار مثبت با میزان فرسایش‌پذیری‌اند. UR - https://jphgr.ut.ac.ir/article_22206.html L1 - https://jphgr.ut.ac.ir/article_22206_b87643c9b42ac2e3aeb8264d3bd8f1cb.pdf ER -