TY - JOUR ID - 27760 TI - تحلیل مورفومتری و مورفولوژی شبکه زهکشی در مخروط آتشفشانی تفتان JO - پژوهش های جغرافیای طبیعی JA - JPHGR LA - fa SN - 2008-630X AU - بهرامی, شهرام AU - یمانی, مجتبی AU - پناه, سید کاظم علوی AD - عضو هیات علمی دانشگاه زنجان AD - دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران Y1 - 2009 PY - 2009 VL - 0 IS - 64 SP - EP - KW - آتشفشان تفتان KW - تراکم زهکشی KW - الگوی زهکشی KW - مورفومتری KW - ژئومورفولوژی DO - N2 - مخروط آتشفشانی تفتان در جنوب شرق ایران و در شمال غرب شهر خاش واقع شده است. با توجه به این که هم اکنون از قله این آتشفشان بخار آب و گازهای گوگردی خارج می شود، ولی وجود دره‌های عمیق و شکل نامنظم شبکه آبراهه‌ها در دامنه‌های این مخروط، نشانگر عملکرد درازمدت فرسایش و تکامل شبکه زهکشی در این مخروط می باشد. هدف این تحقیق، بررسی تأثیر مورفومتری و لیتولوژی در تکامل و الگوی زهکشی در دامنه‌های این مخروط آتشفشانی بوده است. برای دستیابی به این هدف، متغیر های مؤثر از جمله، سنگ شناسی، شیب و جهت دامنه در محیط نرم‌افزاریILWIS به عنوان ابزار اصلی تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که به جز نواحی مخروط‌افکنه‌ای و پادگان های، نسبت تراکم زهکشی از سازندهای قدیم به جدید کاهش و از شیب‌های زیاد به کم افزایش می یابد. تراکم زهکشی در دامنه‌های با جهات شرق و جنوب شرق، بیشتر از دیگر جهات است. هر چند الگوی زهکشی کلّی در تمامی مخروط‌های آتشفشانی به صورت واگراست و تفتان نیز از این قاعده مستثنی نیست ولی مقایسه مستقل هر شبکه در پهلوهای این مخروط نشانگر آن است که در گدازه‌های جدید تر الگوی موازی و در نمونه‌های قدیمی‌تر الگوی شبکه درختی حاکم است. با این وجود بی‌نظمی‌هایی نیز دیده می‌شود. مقایسه مخروط‌افکنه‌های جدید و قدیمی که در نتیجه فرسایش مخروط آتشفشانی در دامنه‌های آن تشکیل شده است در تصاویر ماهواره‌ای، تفاوت زیادی را در الگوی زهکشی نشان می‌دهند. به طور کلی بررسی شبکه زهکشی در مخروط آتشفشانی تفتان نشان می‌دهد که با وجود صحّت کلّی نظریه محققینی مانند پارکر در زمینه ارتباط تراکم و الگوی زهکشی با گذشت زمان و شیب در این مخروط، پیچیدگی‌هایی در خصوصیات آبراهه‌ها به ویژه الگوی زهکشی آن دیده می‌شود. این موضوع تا حدودی به پیچیدگی ذاتی زمان تشکیل مخروط‌ آتشفشانی و درهم ریختگی لیتولوژیکی آن مربوط می‌شود. UR - https://jphgr.ut.ac.ir/article_27760.html L1 - https://jphgr.ut.ac.ir/article_27760_747be3ed0c5c0518ab5f75f056d4ab5e.pdf ER -