TY - JOUR ID - 29212 TI - تکتونیک جنبا، انسان، مدنیّت JO - پژوهش های جغرافیای طبیعی JA - JPHGR LA - fa SN - 2008-630X AU - خسروی, قاسم AU - رامشت, محمدحسین AU - ثروتی, محمد رضا AU - فورس, اریک AD - دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی، دانشکده‎ی جغرافیا و برنامه‎ریزی، دانشگاه اصفهان AD - دانشکده‎ی جغرافیا و برنامه‎ریزی، دانشگاه اصفهان AD - گروه جغرافیا، دانشکده‎ی علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران AD - دانشکده‎ی علوم زمین، دانشگاه آریزونا، توسان، ایالات متّحده Y1 - 2012 PY - 2012 VL - 44 IS - 3 SP - 17 EP - 38 KW - امکانات زیستی KW - تکتونیک جنبا KW - ساختار سلسله‎مراتبی KW - مدنیّت DO - 10.22059/jphgr.2012.29212 N2 - در بیست‎وپنج سال گذشته فهم ما از مفهوم تکتونیک جنبا بسیار کامل‎تر شده است. همین امر پژوهشگران را با سؤال بسیار مهمّی روبه‎رو کرده است و آن اینکه درکل، تکتونیک فعّال پوسته در مناطق قارّه‎ای چه تأثیری بر جوامع انسانی گذاشته و می‎گذارد. مروری بر آثار منتشره مبین دو دیدگاه غالب در تحلیل میان تکتونیک فعّال با انسان و مدنیّت‎ها است. گروهی همجواری سکونتگاه‎ها با گسل‎های لرزه‎زا را بهانه قرار داده و با تأکید بر فجایع رخ داده در طول تاریخ، تلاش در نشان دادن ویژگی‎های مرگبار این پدیده‎ی طبیعی دارند. گروه دوم به حضور توأم گسل‎ها و آب اشاره داشته و هم‎زمانی خطر ـ حیات را در حواشی گسل‎های فعّال یادآور شده، مجموعه عواملی مستقل از لرزه‎خیزی را مورد توجّه قرار داده‎اند و تکتونیک را عاملی بسیار با اهمّیّت در سیر تکاملی نوع بشر و مدنیّت‎ها دانسته و شکل‎گیری و قوام تمدّن‎های کلان را ناشی از آن دانسته‎اند. این مقاله تلاش دارد تا با مرور بر مهم‎ترین آثار منتشره در این زمینه، به معرّفی و تحلیل دیدگاه‎ها بپردازد. روش به‎کار رفته در این پژوهش کتابخانه‎ای و تحلیل محتوا بوده و نتایج به‎دست‎آمده حاکی از آن است که با در نظر گرفتن عامل زمان، می‎توان فهم بهتری از رویکرد دوم داشت. در این تحلیل ارتباط میان سطوح مختلف بوم‎شناختی با انواع حرکات تکتونیکی مورد توجّه قرار گرفته و همخوانی جالبی میان ساختار سلسله‎مراتبی کمربندهای چین‎خورده با ساختار تمدّن‎های کلان در چهار سطح، مدّنظر قرار گرفته است. بر این اساس کوچک‎ترین اجتماعات انسانی در مقیاس محلّی، در حاشیه‎ی گسل‎های فعّال شکل گرفته‎اند، در عین حال در مقیاسی کلان ، تمدّن‎های جهان باستان در حاشیه‎ی کمربند چین‎خورده و بسیار جنبا (آلپ هیمالیا) در بازه‎ی زمانی ده‎هزار ساله ظهور و افول کرده‎اند. UR - https://jphgr.ut.ac.ir/article_29212.html L1 - https://jphgr.ut.ac.ir/article_29212_715cc05de056d1fd16ddc8be8c296f07.pdf ER -