2024-03-29T17:43:38Z
https://jphgr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2847
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
تحلیل سینوپتیکی موج سرمای فراگیر 1382 در ایران
حسن
لشکری
تغییرات شدید دمایی پدیدهای نامطلوب برای زیست جانوران و گیاهان و اثرات نامطلوبی نیز بر عناصر طبیعی، سازهها و تاسیسات دارد. وقتی دمای هوا از حد معینی پایین میرود شرایط برای زیست و فعالیت مطلوب جانداران دچار اشکال میشود. چون که هر مرحله از فعالیت زیستی نیازمند دمای معینی است که این محدوده دمایی را آستانه دمایی میگویند. چنین آستانههایی را نیز می توان برای سازهها ماشینها و تاسیسات قائل شد. وقتی دما به زیر صفر نزول می کند اثر دما بر برخی از عناصر جاندار و غیر جاندار تشدید میشود. در موج سرمای 20 تا 25 آذر ماه 1382 تعداد کثیری انسان و حیوان تلف شده و آمد و شد در بسیاری از شهر ها و جادههای کوهستانی دچار مشکل جدی شد. به دلیل نفوذ یک موج سرمای گسترده به داخل کشور در روزهای 21 تا 23 آذر ماه،بین 70 تا 5/75 درصد از پهنه کشور دچار یخبندان شد. به دلیل بزرگی پهنه زیر پوشش دمای پائین در سطح کشور فشار گاز به شدت تقلیل پیدا کرد و گرمایش منازل و مراکز اداری و آموزشی دچار مشکل جدی شد. در این تاریخ به دلیل نفوذ زبانه ای از پرفشار سیبری که در اطراف دریاچه بایکال شکل گرفته بود دمای هوا افت قابل ملاحظهای پیدا کرده که کاهش دما در اکثر ایستگاه ها بیش از 15 درجه سلسیوس بوده است. در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال مرکز ارتفاع زیادی از قبل از شروع موج سرما بر روی شرق اروپا قرار داشت که در روزهای بعد در محدوده شمال غرب دریای خزر و شرق اوکراین استقرار پیدا کرده و باعث حرکت کند ناوه و بلوکه شدن آن در شرق ایران و افغانستان شد به طوری که برای مدت 4 تا 5 روز بخش اعظم کشور به خصوص نیمه غربی آن تحت تاثیر یک پشته عمیق قرار گرفته و سبب تداوم ریزش هوای سرد بر روی ایران گردید.
آب و هواشناسی سینوپتیک
موج سرما
پرفشار سیبری
ایران
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27782_9c9f16dced5fd609d9d2163a40ae0269.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
بازیابی تغییراقلیم در نیمه غربی کشور با استفاده از تحلیل های آماری چند متغیره
قاسم
عزیزی
علی اکبر شمسی
پور
داریوش
یاراحمدی
هدف این مقاله بازیابی وجود یا عدم وجود روند معنیدار تغییر اقلیم در نیمه غربی کشور می باشد. دادههای ماهانه 16 متغیر اقلیمی در12 ایستگاه سینوپتیک برای دوره 50 ساله(2000-1951) استفاده گردیده است. دادهها شامل دو گروه متغیرهای دما و رطوبت میشوند. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل آماری چند متغیره و مدل های پیشبینی باکس جنکینز می باشد. با توجه به محاسبههای صورت گرفته بر روی دادهها، متغیرهای دمایی بویژه میانگین حداقل دما، حداقل مطلق و دمای نقطه شبنم دارای روند تغییرات معنیدار ولی با جهتهای متفاوت بودند(اصفهان، بوشهر، تهران و تبریز با روند افزایشی و اورمیه، خرم آباد و همدان با روند کاهشی)، با دقت در نتایج به دست آمده در ایستگاه های مختلف مجاورت با شهرهای بزرگ و موقعیت نسبی جغرافیایی در جهت روند تغییرات مؤثر بوده است. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده داده های رطوبت و بارش غالبا از روند تغییرات معنیدار ی برخوردار نیستند.
تغییر اقلیم
تحلیل چند متغیره
مدل های باکس جنکینز
اتورگرسیو
پانل
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27783_aad84834eee6374e4f0c342904b32166.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
ارزیابی نقش تکتونیک فعّال در تنظیم کانال رودخانه هامطالعه موردی : رودخانه تجن
مهران
مقصودی
حمید کامرانی
دلیر
رودخانه تجن یکی از مهمترین رودخانه های شمال کشور است که به لحاظ طرح و الگوی پیچانرودی ، عبور از روی قطعات گسلی و برخی انفصالات و انحرافات در طول مسیر خود و به خصوص در سطح دشت سیلابی به نظر می رسد تحت تأثیر حرکات نئوتکتونیکی فعّال در منطقه باشد. هرچند پیچانرودی بودن رودخانه ها، در سطح یک دشت سیلابی با شیب بسیار کم دور از انتظار نیست اما ناهنجاری های موجود از قبیل: پیچ و خم های غیر معمول، گسترش محلی مئاندرها، انحراف و یا انفصال کانال، آرایش شاخه ای، پهن و باریک شدن بستر کانال و تغییر مسیرهای ناگهانی در دورة زمانی مختلف، از نشانه های گذار از یک منطقه کاری و فعّال تکتونیکی است. از اینرو برای شناخت نحوه عملکرد اینگونه فعالیتهای تکتونیکی و شناخت میزان اثرگذاری حرکات تکتونیکی در الگوپذیری رفتار رودخانه ها از برخی شاخص های ژئومورفولوژی مانند SL, Smf, AF و .. استفاده گردیده است، زیرا الگوی توسعه و تکامل شبکه های زهکشی، از جمله شاخص هایی است که به تغییرات حاصل از فعالیت های زمین ساختی بسیار حساس است. در این تحقیق جهت بررسی تغییرات بستر رود از عکسهای هوایی دورهای زمانی مختلف در مقیاس های 1:20000 و 1:55000 و تصاویر ماهوارهای لندست TM.و اطلاعات حاصل از عملیات میدانی(در دو نوبت) استفاده شد. همچنین از نرم افزارهای ArcGis9.1, Ilwis3.3 و Photoshop نیز به منظور ترسیم و تحلیل کارتوگرافیک استفاده شده است. .نتایج این تحقیق نشان میدهد که با توجه به ضرائب به دست آمده از شاخص های ژئومورفولوژی و داده های ایستگاههای ژئودینامیک، منطقه از لحاظ فعالیت های نئوتکتونیکی یا تکتونیک جوان فعّال می باشد منتهی میزان فعالیت در همه جای آن یکسان نیست. از طرفی دیگر با مطالعه عکس های هوایی، نقشه زمین شناسی و شناسایی گسل های مهم منطقه در تقاطع رودخانه تجن و تحلیل های کمّی توپوگرافی و الگوی کانال رودخانه تجن، چهار آبراهه قدیمی با استناد به شواهد مورفولوژیکی، شناسایی گردید.
پیچانرود
رودخانه تجن
منطقه فعّال تکتونیکی
داده های ژئودینامیکی
نئوتکتونیک
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27784_ecd52414b167fcdf49fff5b1d7aaaae5.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
مطالعه اثرات نوسان اطلس شمالی بر رژیم بارش و دمای سواحل جنوبی دریای خزر
فرامرز خوش
اخلاق
نوذر
قنبری
جعفر معصوم پور
سماکوش
سواحل جنوبی دریای خزر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، تحت تأثیر عوامل مختلف جوی قرار می گیرد. نوسان اطلس شمالی(NAO ) یکی از پدیده های موثر در تغییر پذیری اوضاع جوی نیمکره شمالی می باشد که سواحل جنوبی خزر را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. در این پژوهش در یک دوره 30 ساله (2003-1974) مقادیر بارش و دمای هوا در سواحل جنوبی دریای خزر با دوره های مثبت و منفی نمایه نوسان اطلس شمالی مورد آزمون همبستگی قرار گرفت و مشخص شد مرحله مثبت شاخصNAO با دوره های افزایش افزایش بارش و کاهش دما، و مرحله منفی شاخص مزبور با دوره های کاهش بارش و افزایش نسبی دما همزمان است. با توجه به اینکه نمایهNAO دارای روند کاهشی و منفی است لذا میزان بارش منطقه مورد مطالعه نیز در حال کاهش و متقابلاً دما نیز در حال افزایش می باشد
نوسان اطلس شمالی
کم فشار ایسلند
پرفشار آزورز
سواحل جنوبی دریای خز
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27785_0f94c70c560aa053491cbc6802f9056a.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
پهنه بندی درجه – روزهای نیاز به گرمایش و سرمایش منطقه آذربایجان در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی
عبداله
فرجی
مجید
زاهدی
علی اکبر
رسولی
یکی از مباحث مهم در مطالعات اقلیمی به ویژه ساختمان و محیط مسکونی، معمارهای همساز با اقلیم و برنامه ریزی های مصرف انرژی، مسئله گرم کردن آن ها در فصل سرد و سرد کردن در دوره های گرم سال برای رسیدن به حدود آسایش گرمایی انسان است، مقدار نیاز در یک دوره معین N روزه به درجه – روزهای سرمایش و گرمایش که به CDD و HDD موسوم اند و برای محاسبه آن ها روابط کلی به این گونه ( T-?2)? = CDD و (?1- T) ? = HDD، که در آنT میانگین روزانه دما و ?1 و ?2 آستانه های دمایی به سانتی گراد می باشند. منطقه آذربایجان در شمال غرب کشور واقع گردیده و از نظر توپوگرافی کوهستانی و از نظر آب و هوایی جزو مناطق سردسیر ایران محسوب می شود. براساس آمار سال 1381 بالغ بر456/357/7 نفر در منطقه مذکور زندگی می کنند. با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی ویژه و جمعیت ساکن سالانه نیاز به مقادیر زیادی انرژی و سوخت جهت گرم کردن محیط مسکونی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. در این مقاله درجه- روزهای نیاز به گرمایش و سرمایش ماهانه و سالانه برای ایستگاه های منطقه مورد مطالعه محاسبه سپس اقدام به پردازش داده ها در محیطGIS و با استفاده از نرم افزارView-Arc، نقشه های پهنه بندی سالانه و ماهانه درجه- روزهای نیاز گرمایش و سرمایش به صورت رقومی و رنگی مدل سازی و ترسیم شده اند.
درجه
روز
گرمایش و سرمایش
پهنه بندی
آذربایجان
سیستم اطلاعات جغرافیایی
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27786_9ec1f572d04505bff4af0f821eaf3389.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
مطالعه نوسانات دما و بارش سالانه در منطقه شمال غرب ایران
سید حسین میر
موسوی
در این مقاله از دادههای مربوط به دما و بارش سالانه در یک دوره آماری 44 ساله برای ایستگاههای منطقه شمال غرب ایران که مشتمل بر 16 ایستگاه سینوپتیک میباشد استفاده شده است. از بین این ایستگاهها تعداد 8 ایستگاه که دارای کاملترین آمار بوده و منطقه مورد مطالعه را تحت پوشش قرار میدهند انتخاب شده و تجزیه و تحلیل دادهها در مورد این ایستگاهها انجام گردیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش مدلهای تابع تبدیل می باشد که جزء روشهای تجزیه و تحلیل سریهای زمانی است. در همین راستا ابتدا ایستگاهها بر اساس روش مذکور مدل سازی شده و سپس تحلیل دادهها و عمل پیشبینی بر روی آنها انجام گرفته است نهایتاً با استفاده از آزمون روند، ایستگاههای مطالعه شده مورد آزمون قرار گرفته و یداری روند نوسانهای دما و بارندگی در آنها مشخص شده است. نتایج حاصل از این مطالعه در زمینه بررسی روند دمای سالانه نشان میدهد که سه ایستگاه میانه، تبریز و ماکو دارای روند معنیدار میباشند. در زمینه بررسی روند بارندگی سالانه نیز طبق نتایج آزمون روند، ایستگاههای تبریز، اردبیل، ارومیه وخوی دارای روند معنی دار بوده و در همه آنها بارندگی سالانه دارای روندی نزولی می باشد.
نوسان
دما و بارش سالانه
مدل تابع تبدیل
پیشبینی
منطقه شمال غرب ایران
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27787_c233d7475703ff70ad24c651cac546f2.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
سنجش تناسب اراضی استان قزوین برای کشت زعفران براساس روشهای تصمیمگیری چند معیاره
منصور?
جعفربیگلو
زهرا
مبارکی
زعفران با ارزش اقتصادی بسیار بالا نقش ویژهای در صادرات غیر نفتی ایران دارد و شناسایی مناطق مستعد کشت آن در سطح کشور، زمینه را برای برنامهریزیهای لازم در مورد آن فراهم خواهدکرد. با توجه به تاثیر عوامل محیطی گوناگون بررشد وعملکرد محصول زعفران، فرایند سنجش تناسب اراضی برای کشت آن مستلزم استفاده از اطلاعات جامع و متنوع مکانی و توصیفی است، سیستمهای اطلاعات جغرافیایی امکان بهرهگیری از این نوع دادههارا فراهم ساخته و تحلیل فضایی اطلاعات را بر اساس مدلهای مورد نظر تسهیل نمودهاند. در این تحقیق با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک زعفران از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره MCDM)) مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است و به کمک محیط نرمافزاری Arc\GIS مدلسازی و تحلیل فضایی اطلاعات صورت گرفته و براساس آن اراضی استان قزوین از نظر قابلیت کشت زعفران ارزیابی و پهنهبندی شده است. فرایند تحقیق شامل مراحل گردآوری اطلاعات، محاسبات و تحلیلهای آماری، ورود اطلاعات به GIS، خوشهبندی و ارزشگذاری معیارها، مدل سازی فضایی و تلفیق اطلاعات بوده است. نتیجه تحقیق نشان دهنده کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی درسنجش قابلیت اراضی برای کشت زعفران بوده وبراساس آن استان قزوین به سه بخش مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب تقسیم شده است.
زعفران
مکانیابی
مدل سلسله مراتبی
روشهای تصمیمگیری چندمعیاره
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27788_ec06b43496b70c5b66f8bcc1ba4af6c4.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1387
0
66
پیشبینی بارش فصلی بر اساس الگوهای سینوپتیکی با استفاده از سیستم استنباط فازی- عصبی تطبیقی((ANFIS
غلامعباس فلاح
قالهری
محمد موسوی
بایگی
مجید حبیبی
نوخندان
پیش بینی بارندگی
عصبی تطبیق
الگوهای سینوپتیکی
سیستم استنباط فازی
2009
02
19
https://jphgr.ut.ac.ir/article_27789_978e8031068c7950ebc90d9042beab6a.pdf