2024-03-29T09:03:12Z
https://jphgr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4642
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
تحلیل فضایی خشکسالی های بلندمدت ایران
ام السلمه
بابایی
بهلول
علیجانی
هدف از انجام این پژوهش، پایش و پهنهبندی خشکسالیهای بلندمدت ایران زمین است. از آنجاکه شاخص بارش استانداردشده (SPI) به تحلیلگر امکان میدهد تا تعداد وقوع خشکسالی را در مقیاسهای زمانی مختلف تعیین کند و با برازش خشکسالیها بر تابع چگالی احتمال، تحلیل فراوانی را روی آن انجام دهد، مزیت بهتری برای انتخاب و اجرا دارد. در این پژوهش از دادههای آماری هفتاد ایستگاهی استفاد شد که دورۀ آماری سی سال به بالا داشتند و با بهکارگیری نمایۀ SPI در بازههای زمانی دوازده و بیستوچهارماهه، دادهها مورد بررسی و تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. برای تحلیل فضایی با استفاده از روشهای زمینآمار، نقشههای پهنهبندی خشکسالیها در محیط ArcGis ترسیم شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در بازه دوازدهماهه قسمتهای شرق، جنوب غرب، غرب و مرکز کشور، خشکسالیها بسیار شدید و شدید است، اما در مناطق شمال شرق، شمال غرب و شمال کشور خشکسالیها متوسط و ملایم است. در بازه بیستوچهارماهه غرب، شرق، جنوب شرق، جنوب و مرکز کشور خشکسالیها بسیار شدید و شدید است.
: ایران
بازههای دوازده و بیستوچهارماهه
تحلیل فضایی
خشکسالی
شاخص بارش استاندارد (SPI)
2013
11
22
1
12
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35831_077ad630608521ab35f862e2327aee11.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
پایش سطح برف حوضۀ سد شاهچراغی با استفاده از تصاویر NOAA-AVHRR
محمدابراهیم
بنی حبیب
فریماه سادات
جمالی
بهرام
ثقفیان
پایش سطح برف نمایندۀ میزان پوشش برف بوده و عامل مهمی در پیشبینی جریان حوضه با استفاده از مدلهای هیدرولوژی است. هدف این پژوهش بررسی تغییرات سطح برف حوضۀ سد شاهچراغی در شمال استان سمنان، طی دورۀ بیستودوساله است تا بتوان از سری زمانی سطح برف بهدستآمده، بهمنزلۀ دادههای ورودی مدل پیشبینی جریان ورودی سد استفاده کرد. نبود ایستگاهها و دادههای هواشناسی و برفسنجی مناسب در سطح حوضه، بر اهمیت کاربرد سنجش از دور برای تعیین سطح برف میافزاید. از این رو، پوشش برف با جمعآوری تصاویر NOAA-AVHRR و بهکمک دو روش تحلیل آستانه برپایۀ آلبدو باندهای مرئی و دمای درخشندگی باندهای حرارتی برای جداسازی برف، بر اساس نوع سنجندۀ ماهواره محاسبه شد و تفاوت دو روش جداسازی برف از پدیدههای دیگر بررسی شد. نتایج نشان میدهند که سطح پوشش برف محاسبهشده از تصویر سنجندۀ AVHRR-3 در حدود 4 درصد بیشتر از سطح برف محاسبهشده از تصویر سنجندۀ AVHRR-2 است. همچنین نتیجۀ بررسی روند تغییرات سطح برف از سال 1986 تا 2007 میلادی به دو روش رگرسیون خطی و من ـ کندال نشان میدهد که سری زمانی سطح برف روندی ندارد.
سنجش از دور
دمای درخشندگی
NOAA-AVHRR
روند تغییرات سطح برف
سد شاهچراغی
2013
11
22
13
29
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35832_fdb196bb2844c79863e8bc05222a6775.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
مطالعۀ تطبیقی روش های برآورد بارش مؤثر در زراعت گندم دیم در اقلیم های مختلف ایران
جابر
رحیمی
جواد
بذرافشان
علی
خلیلی
برآورد بارش مؤثر که قسمتی از بارش کل بوده و برای تأمین نیازهای تبخیر ـ تعرقی در بخش توسعۀ ریشۀ گیاه در دسترس است، بهدلیل هزینۀ بالای بهکارگیری ابزارهای دقیق، عمدتاً بهکمک روشهای تجربی انجام میشود. هدف از این پژوهش، مقایسۀ چند روش تجربی برآورد بارش مؤثر با روش مبتنی بر بیلان آب ـ خاک و معرفی روش تجربی مناسب در اقلیمهای مختلف کشور است. برای این امر از دادههای هواشناسی، فنولوژی و خاک و عملکرد گندم دیم مربوط به بیستویک ایستگاه هواشناسی کشاورزی کشور (نمایندۀ اقلیمهای خشک، نیمهخشک، نیمهمرطوب و مرطوب) استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مدل بیلان آب ـ خاک تدوینشده با توجه به محدودیتهای دادههای اندازهگیری، توانایی مناسبی را در تعیین بخشی از تغییراتِ میزان محصول گندم دیم ـ که بهوسیلۀ تغییرات در میزان بارش مؤثر قابل توجیه است ـ دارد. همچنین هرچه میزان ضریب خشکی دومارتن افزایش یابد، درصدی از بارش که در کشت گندم دیم مؤثر است، کاهش خواهد یافت. در مناطق با هویت اقلیمی خشک و نیمهخشک، روش تجربی نسبت تبخیر ـ تعرق به بارش و در مناطق با هویت اقلیمی مرطوب و نیمهمرطوب، بهترتیب روشهای ادارۀ حفاظت خاک ایالات متحده و فائو نسبت به روشهای تجربی دیگر برتری دارند.
بارش مؤثر
روش های تجربی
بیلان آب ـ خاک
گندم دیم
ایران
2013
11
22
31
46
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35833_b7dc3c3b81e86772f9107222fdc416fd.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
ارزیابی الگوهای مکانی زمانی محوطه های باستانی شهرستان سنقروکلیایی در GIS
محمود
حیدریان
علیرضا
خسروزاده
مجید
ساریخانی
امان الله
فتح نیا
مقالۀ پیش رو قصد دارد تا الگوهای مکانی ـ زمانی محوطههای باستانی شهرستان سنقروکلیایی را در محیط GIS مورد ارزیابی قرار دهد. برای دستیابی به این مهم، نخست منطقۀ مورد نظر با روش بررسی عمومی از دید باستانشناختی مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجۀ این بررسی شناسایی دویستوهشتادوشش محوطۀ باستانی مربوط به دورههای مختلف بود که مواد و جامعۀ آماری این پژوهش را تشکیل میدهند. پراکنش محوطههای باستانی شناساییشده نسبت به متغیرهای ارتفاع، دوری و نزدیکی به رودخانههای اصلی، پوشش گیاهی مرتعی، شیب و جهت شیب و میزان بارش مطالعه شد. مطالعۀ بهعملآمده نشان داد که عوامل طبیعی مؤثر بر استقراهای انسانی و در پی آن، استقرارهای باستانی منطقۀ مورد مطالعه عبارتند از ناهمواریها، منابع آب، پوششگیاهی، نوع لندفرم و سازندهای زمینشناسی، شیب و جهت شیب که در این پژوهش به آنها پرداخته خواهد شد. همچنین بر اساس این پژوهش مشخص شد که عوامل طبیعی مختلف نقش متفاوتی را در توزیع محوطههای باستانی دورههای مختلف داشتهاند و همۀ آنها از قانونمندی یکسانی پیروی نمیکنند. درنهایت پس از تجزیهوتحلیل توزیع فضایی محوطهها، سه عامل ارتفاع، شیب و جهت شیب و نزدیکی به رودخانه، مهمترین و مؤثرترین عوامل زیستمحیطی در شکلگیری استقرارهای باستانی شهرستان سنقروکلیایی شناسایی شدند.
الگوهای مکانی ـ زمانی
محوطههای باستانی
سنقروکلیایی
GIS
2013
11
22
47
64
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35834_2ab21922714ef318c14e1a5dc5ad2d8d.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
تأثیر انواع مختلف کاربری اراضی روی کیفیت خاک در جنگل الندان ساری
مریم
اسدیان
سید محمد
حجتی
محمدرضا
پورمجیدیان
اصغر
فلاح
مطالعۀ حاضر با هدف بررسی شاخص کیفیت خاک در پنج کاربری متفاوت اراضی (تودۀ راش، تودۀ مخروبه، جنگلکاری کاج، جنگلکاری ون و زمین کشاورزی) در محدودۀ طرح جنگلداری سری الندان، با مدیریت شرکت چوب و کاغذ مازندران انجام شده است. برای این امر، نمونهبرداری از خاک، بهصورت تصادفی سیستماتیک و با استفاده از شبکۀ آماربرداری به ابعاد 50×75 متر (تعداد 6 نقطه در هر کاربری) و از عمق 10-0 سانتیمتری بهوسیلۀ استوانۀ فلزی (قطر 8 سانتیمتر) انجام گرفت. درصد رطوبت، چگالی ظاهری، واکنش خاک، هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن کل، پتاسیم و کلسیم قابل جذب، آمونیوم و نیترات برای هر نمونه خاک در آزمایشگاه اندازهگیری و درنهایت با استفاده از مقادیر بهدستآمده، شاخص کیفیت خاک در هر یک از کاربریهای مورد مطالعه محاسبه شد. نتایج مقایسۀ خصوصیتهای فیزیکی و شیمیایی خاک در بین کاربریهای مختلف، اختلاف معناداری را نشان داده است. همچنین در بین کاربریهای مورد مطالعۀ جنگلکاری، کاج بهطور معناداری کمترین کیفیت و جنگل مخروبه و جنگلکاری ون، بیشترین میزان این شاخص را بهخود اختصاص دادهاند. نتایج این پژوهش مؤید تأثیر قابل توجه انواع کاربریها روی شاخص کیفیت خاک است.
خصوصیتهای فیزیکی و شیمیایی خاک
کیفیت خاک
جنگل¬کاری
اراضی زراعی
الندان
2013
11
22
65
76
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35835_f4410fb54510b0bb3e849a2fd889fb4d.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
تحلیل فرم ریپل مارکها و موانع نبکا در پلایای سیرجان
محسن
پورخسروانی
عباسعلی
ولی
طیبه
محمودی محمدآبادی
نرجس
سالاری
این پژوهش تلاش دارد تأثیر خصوصیتهای مورفومتری نبکاها را روی ویژگیهای مورفومتری ریپل مارکها در پلایای سیرجان بررسی کند. ابتدا خصوصیتهای مرفومتری بیست نمونه از نبکاهای گونۀ درختچۀ گز، اشنان و گل گزی، شامل ارتفاع و قطر تاج پوشش گیاه، ارتفاع و قطر قاعدۀ مخروط نبکا، ارتفاع مانع (مجموع ارتفاع نبکا و ارتفاع گیاه) و همچنین طول و عرض محدودۀ تحت تأثیر مانع اندازهگیری شد. سپس رابطۀ همبستگی تحلیل رگرسیون بین معیارهای ارتفاع مانع، قطر تاج پوشش گیاه و قطر قاعدۀ نبکا و متغیرهای طول و عرض محدودۀ تحت تأثیر برقرار شد. همچنین با استفاده از این آزمون تأثیر فاصله از مانع روی طول موج و ارتفاع ریپل مارکها سنجیده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در فواصل نزدیک به مانع که سرعت باد کاهش یافته است، ارتفاع و طول موج ریپل مارکها افزایش مییابد؛ اما هرچه فاصله از مانع زیاد شود، اندازۀ طول موج و ارتفاع ریپل مارکها کوچکتر میشود. همچنین دامنۀ تأثیرگذاری نبکاهای مختلف روی ریپلها تا حد بسیار زیادی وابسته به قطرتاج پوشش گیاه و ارتفاع مانع است؛ بهطوری که طول محدوده، کمابیش سه برابر ارتفاع مانع و عرض آن، وابسته به قطر تاج پوشش گیاه و بعد از آن قطر قاعدۀ نبکا است.
ارتفاع موج
ریپل مارک
طول موج
کویر سیرجان
مرفومتری
نبکا
2013
11
22
77
94
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35836_e22e91d72928216838b9686c87c75dd1.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
بررسی تأثیر گردوغبار بر روند کمّی و کیفی رشد نیشکر واریته CP57-614
عباسعلی
آروین (اسپنانی)
صدیقه
چراغی
شهرام
چراغی
طوفانهای گردوغبار یکی از معضلات محیطی در غرب و جنوب غربی ایران بهشمار میرود که تأثیر زیادی بر محصولات کشاورزی دارد. هدف این پژوهش مطالعۀ اثر گردوغبار روی یک محصول صنعتی کشاورزی (نیشکر) است. برای این امر، مطالعات آزمایشی در مزارع شرکت توسعۀ نیشکر واحد دعبل خزاعی استان خوزستان در سطح دوونیم هکتار، از ماه مرداد تا آذر 1391 انجام گرفت. مزارع آزمایشی شامل دو تیمار شستوشوی برگها و عدم شستوشوی برگها در یک دورۀ کشت انجام شد. نتایج آزمون تی. استیودنت بهدستآمده درخصوص عملکرد کیفی نیشکر، نشاندهندۀ این است که تیمارهای مورد آزمایش اختلاف معناداری را در سطح 1درصد برای صفت پیوریتی (درجۀ خلوص) و در سطح 5 درصد برای میزان شکر دریافتشده و کیفیت نی داشته است که گویای برتری تیمار شستوشو است. در خلال فرایند تیمارهای آزمایش، اختلاف معناداری روی عوامل کمّی رشد گیاه نیشکر بهدست نیامده است که بیانگر عدم تأثیر در افزایش عملکرد است. بررسی رابطه بین مقدار نیتروژن و کلروفیل پهنک برگ نشان داد، پدیدۀ گردوغبار بر کاهش نیتروژنسازی محصول و درنهایت روی روند عملکرد کیفی گیاه نیشکر تأثیر منفی دارد.
گردوغبار
نیشکر
عملکرد کیفی
عملکرد کمّی
2013
11
22
95
106
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35837_59b97d03521dfff415cdcece70598ec4.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
بررسی عوامل مؤثر در افت فشار داده های هیدرولیکی جلگۀ گیلان
محمدرضا
افشاری آزاد
محمد
پورهشیار
در جلگۀ گیلان منفیشدن افت فشار، بهویژه در زمان برداشت زیاد، یکی از مسائل هیدرولیکی منطقه است. تحلیل نتایج آزمایش پمپاژ، در مواردی ضرایب افت فشار در شبکۀ جدار یا در آبخوان را نشان میدهد. برای بررسی علل، اطلاعات ششصد حلقه چاه عمیق مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل نتایج پمپاژ که بهروش افت پلهای پمپاژ شده بودند، شاخصی برای طبقهبندی در سه گروه کلی تعیین شد. در گروه اول، ضرایب افت فشار در شبکۀ جدار و در آبخوان هر دو مثبت بوده و در گروه دوم، ضریب افت فشار در شبکۀ جدار مثبت ولی در آبخوان منفی و درنهایت در گروه سوم، ضریب افت فشار در شبکۀ جدار منفی ولی در آبخوان مثبت بوده است. بررسی مشخصۀ چاههای متعلق به هر گروه و شرایط جغرافیایی و ژئومورفولوژیکی آنها نشان میدهد که چاههای متعلق به گروه اول، در آبخوانهای با نفوذپذیری مناسب، پتانسیل خوب و با کیفیت مطلوب حفر شدهاند. در حالیکه چاههای گروه دوم، در آبخوانهای با نفوذپذیری کم، پتانسیل ضعیف یا در آبخوانهای گروه اول اما باکیفیت نامطلوب حفر شدهاند و سرانجام چاههای گروه سوم، در آبخوانهای با نفوذپذیری مناسب و با کیفیت مطلوب حفر شدهاند.
آب زیرزمینی
آبخوان
افت فشار
تغذیه و اداری
جلگۀ گیلان
هیدرولوژی
2013
11
22
107
124
https://jphgr.ut.ac.ir/article_35838_33db7dade69ccd8e87f942cfee41f8f5.pdf
پژوهش های جغرافیای طبیعی
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1392
45
3
چکیده های فارسی
2013
11
22
1
22
https://jphgr.ut.ac.ir/article_36230_620594408a49f3214d4d6b88657b08fe.pdf