2024-03-29T00:01:13Z
https://jphgr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7454
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
صفحات آغازین
2015
09
23
1
6
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55402_1008dd1dd3c707e3bbd1b77cc3971891.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
بررسی توسعهیافتگی و ویژگیهای هیدرودینامیکی سامانههای کارستی با استفاده از تجزیه و تحلیل منحنی فرود هیدروگراف (مورد مطالعه: آبخوانهای کارستی حوضۀ رودخانۀ الوند)
سجاد
باقری سیدشکری
مجتبی
یمانی
منصور
جعفربیگلو
حاجی
کریمی
ابراهیم
مقیمی
حوضة کارستی رودخانة الوند در غرب استان کرمانشاه بهعلت فراهم بودن شرایط مساعد کارستزایی، دارای آبخوانهای کارستی متعددی است. این آبخوانها نقش حیاتی در استمرار و شکلگیری مدنیت در منطقه داشته، منبع اصلی تأمین آب جوامع انسانی است. هدف از این پژوهش ارزیابی و تعیین درجة توسعة کارست آبخوانهای کارستی حوضة الوند استفاده از طریق تجزیه و تحلیل منحنی فرود هیدروگراف چشمههای کارستی است. در این پژوهش، پس از تعیین محدودة آبخوانها، ویژگیهای ژئومورفولوژی کارست سطحی و زمینشناسی آنها بررسی شد و در ادامه منحنی فرود هیدروگراف پنج چشمه ارزیابی و درجة توسعة کارست آبخوانها تعیین شد. نتایج حاکی از آن است که آبخوانهای ریجاب و ماراب با درجة توسعة کارست 5/5، توسعهیافتهترین آبخوانهای حوضهاند و دارای دو زیررژیم خطی و یک زیررژیم آشفتهاند. آبخوانهای گلین، گلودره و سرابگرم دارای درجة توسعة کارست 7/3، 7/3 و 7/2 هستند و دو زیررژیم خطی دارند. درجة توسعة کارست و ویژگیهای هیدرودینامیکی آبخوانها تحت تأثیر تفاوتهای محلی در عوامل مؤثر بر توسعة کارست و ژئومورفولوژی کارست متفاوت است. سه عامل ژئوموفولوژی کارست سطحی، فیزیوگرافی حوضههای تغذیهکنندة آبخوانها و ارتفاع، بهترتیب بیشترین اثر را بر ویژگیهای هیدرودینامیکی و درجة توسعة کارست آبخوانهای حوضة الوند دارند.
Alvand basin
geomorphology
hydrograph recession curve
Karstic aquifer
Karst development
2015
09
23
333
346
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55334_dc669930977ae4a882a1195505fe918a.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
پیشنهاد معیاری ساده برای برآورد بارش سنگین در مناطق مختلف ایران
فرزانه
برزو
قاسم
عزیزی
هدف این پژوهش بهدست دادن رابطهای ساده و صحیح برای محاسبة بارش سنگین است که در همة مناطق ایران، حتی مکانهای با فقر دادهای کاربرد داشته باشد. بهدلیل دشواری دسترسی به آمارهای روزانه، این روش متکی بر شاخصهای ماهانه است. برای تعیین بارشهای سنگین از آمار روزانة بارش پنجاه سال اخیر (1961 تا 2011) چهل ایستگاه سینوپتیکی استفاده شد. مقدار بارش سنگین با استفاده از دادههای روزانه، ماهانه و سالانه محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. از دادههای سالانه برای تعیین شاخص بارش سنگین ایران و از بارشی که احتمال وقوع آن، میان بارشهای ثبتشده پنج درصد بود، بهمثابة معیار اولیه استفاده شد. با استفاده از روش خوشهبندی، مؤلفههای مؤثر بر بارش سنگین ایران شناسایی شد. در تحلیل عاملی از یازده مؤلفة بارشی، دو مؤلفة میانگین مجموع بارش سالانه و تعداد روزهای بارشی یک میلیمتر، درمجموع 86 درصد اثر را پوشش میدهد. رابطة نهایی از نسبت میانگین مجموع بارش سالانه به میانگین تعداد روزهای بارشی یک میلیمتر و بیشتر همراه یک ضریب عددی تشکیل شد. برای تعیین ضریب عددی، ایران به هفت گروه تقسیم شد و برای هر گروه، ضریب جداگانه بهدست آمد. بارش سنگین محاسبهشده با معیار اولیه همبستگی زیادی (997/0) نشان داد. درنهایت، نقشة پهنهبندی ضریب عددی و بارش سنگین برای محاسبة مقدار بارش سنگین هر نقطة ایران با نرمافزار GISرسم شد.
heavy rainfall
indicator
Iran
probability
2015
09
23
347
365
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55335_700942c179fdc46e9c19699a56f746d0.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
کاربرد روشهای قطعهبندی تصاویرطیفی در شناسایی و جدا سازی مخروط افکنههای حوضه یزد-اردکان
سیدمهدی
پورباقر کردی
عزت الله
قنواتی
امیر
کرم
امیر
صفاری
قطعهبندی مؤثرترین روش برای شناسایی شکلهای ژئومورفولوژیکی است که علاوه بر طبقهبندی، خاصیت اکتشافی لندفرمها را نیز در متن تصویر داراست. در این پژوهش، پس از معرفی انواع روشهای قطعهبندی، مخروطافکنة روی تصاویر ماهوارة ژئو- آی و استر استخراج شده است. آنگاه بهترین روشهای قطعهبندی در شناسایی مخروطافکنههای حوضة یزد با روش تفسیر بصری معرفی شده است. بهمنظور تفسیر بصری از تصویر استرِ قطعهبندیشده و انتخاب بهترین روشهای قطعهبندی قابل استفاده در ژئومورفولوژی، از نقشة ژئومورفولوژی ژئورفرنسشده و نیز تصویر ژئو- آی بهره گرفته شد. براساس نتایج، از میان انواع الگوریتمهای قطعهبندی، دو الگوریتم برای شناسایی و جداسازی مخروطافکنهها مناسب است: الف) الگوریتم چندمقیاسه در شناسایی مرز هندسی مخروطافکنهها در تصویر استر؛ ب) قطعهبندی به روش اختلاف کنتراست بر روی تصویر ژئو-آی در شناسایی جزئیات موجود بر سطح مخروطافکنه مانند سایة حاصل از فرسایش خندقی، راههای احداثشده و خشکرودها موفق بوده است. سرانجام بهمنظور بررسی آزمونپذیری روشهای برگزیده، از مخروطافکنههای مشابه در دیگر مناطق مرکزی استان یزد استفاده شد که نتایج مشابه آن قابلیت سازگاری روشهای مذکور را در دیگر نقاط نیز بهاثبات میرساند.
alluvial fan
Recognition
segmentation
Yazd
2015
09
23
367
383
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55336_49b3b05c4f71e9522256e43c57212d99.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
پسپردازش آماری برونداد بارش مدل RegCM4 روی شمالغرب ایران
نوذر
قهرمان
ایمان
بابائیان
مجید
آزادی
صدیقه
لوک زاده
این پژوهش بهمنظور تعیین روش برتر پسپردازش آماری بر بارش حاصل از اجرای الگوی RegCM4 در شمال غرب انجام گرفت. دادههای مورد نیاز اجرای الگوی RegCM4 شامل دادههای بازتحلیل وضع جوی (NNRP1)، دادههای دمای سطح دریا (SST) و دادههای سطح زمین (SURFACE) از مرکز ICTP دریافت شد. بهمنظور اجرای این الگو، آزمون تعیین طرحوارة همرفت و جداسازی افقی مناسب انجام گرفت که با استناد به آن، طرحوارة Kuo به نسبت دو طرحوارة Grell و Emanuel خطای کمتری را در اجرای الگوسازی بارش منطقه داشت. جداسازی افقی نیز سی کیلومتر انتخاب شد. پس از اجرای الگو، برونداد بارش با استفاده از روشهای شبکة پرسپترون چندلایه (MLP) و میانگین متحرک (MA) پسپردازش شد. براساس نتایج، اعمال پسپردازش روی دادههای بارش خام سالانة الگو، موجب کاهش میانگین اریبی خطای دادههای بهدستآمده و رسیدن به رقم 9/8 میلیمتر شد؛ در حالی که این آماره برای برونداد خام سالانة الگو 3/124 میلیمتر بود. در مقیاسهای زمانی فصلی و ماهانه نیز میانگین اریبی خطای بارش شبیهسازی بهترتیب برابر 1/31 و 4/10 میلیمتر بود که پس از اعمال پسپردازش به روشهای یادشده، این آماره به ترتیب به 3/0- و صفر میلیمتر رسیده است. روش برتر پسپردازش نیز در تمام مقاطع زمانی، MA بوده است.
convective precipitation scheme
dynamical downscaling
MA
MLP
post-processing
2015
09
23
385
398
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55337_e39244f88c9f4e82473a54097fd7692a.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
استخراج و تحلیل الگوهای سینوپتیک منجر به توفان های تندری دشت اردبیل
برومند
صلاحی
مهدی
عالی جهان
پژوهش پیشرو بهمنظور شناسایی الگوهای سینوپتیک سطح زمین و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز پانصد هکتوپاسکال رخداد توفان تندری در دشت اردبیل طی بازة بیستساله (1992-2012) بهانجام رسیده است. در این پژوهش، از دادههای فشار سطح زمین، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز پانصد هکتوپاسکال و روش خوشهبندی سلسلهمراتبی وارد با فاصلة اقلیدسی استفاده شده است. نتایج خوشهبندی، چهار الگو در سطح زمین و چهار الگو در تراز پانصد هکتوپاسکال را بهدست داد. الگوهای سطح زمین شامل ۱. شکلگیری کمفشارهایی بر روی هندوستان و سیبری و پرفشارهایی بر روی اروپای شمالی و غرب چین؛ ۲. شکلگیری کمفشارهایی بر روی درة گنگ، خلیج فارس و شمال اروپا و پرفشارهایی بر روی سیبری و غرب چین؛ ۳. شکلگیری کمفشارهایی بر روی هند و خلیج فارس و پرفشارهایی بر روی سیبری و غرب چین؛ ۴. شکلگیری پرفشار در آسیای مرکزی و رخداد جبهه در شمال غرب کشور است. الگوهای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز پانصد هکتوپاسکال شامل الگوهای 1. شکلگیری ناوه بر روی شرق مدیترانه و قرارگیری اردبیل در شرق ناوه؛ 2. شکلگیری بلوکینگ امگاییشکل بر روی شمال خزر و قرارگیری اردبیل در جنوب غرب آن؛ 3. رخداد بلوکینگ بریدة کمفشار بر روی مرکز و شرق ترکیه و قرارگیری اردبیل در شرق ناوة ایجادشده از آن؛ ۴. رخداد بلوکینگ دوقطبی در اروپای مرکزی و قرارگیری منطقة بررسیشده در شرق ناوه است.
Ardabil Plain
hierarchical clustering
synoptic patterns
Thunderstorm
2015
09
23
399
419
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55338_79e8db506197ca932779ce2ffb017e02.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
تغییرات زمانیـ مکانی بارش دورة سرد سال در ایران (1950-2009)
مهدی
صداقت
حمید
نظری پور
مقالة پیش رو در جستوجوی الگوهای مکانی روندهای مقدار بارش دورة سرد سال برای ایران طی سالهای 1950 تا 2009 است. به این منظور، از دادههای ماهانة بازسازیشدة مرکز اقلیمشناسی بارش جهانی با جداسازی مکانی 5/0Í 5/0درجه در ایران (از 44 تا 5/63 درجة طول شرقی و 25 تا 40 درجة عرض شمالی) استفاده شد. ارزیابی دادههای شبکهای با استفاده از 190 ایستگاه کشور با بهرهگیری از روش رگرسیون وزندار جغرافیایی مبین 76/0 =R2 بود. تحلیل اکتشافی زمینآمار با استفاده از روشهای خودهمبستگی فضایی عمومی و محلی صورت گرفت. نتایج خودهمبستگی فضایی عمومی نشان داد که دادههای بارش کشور در تمام ماهها، دارای خودهمبستگی فضایی مثبت معنیداری (الگوهای خوشهای) است. آزمون خودهمبستگی فضایی محلی نشان داد که هر ماه، اقلیم بارشی خود را دارد. تحلیل روند مقادیر موران عمومی با استفاده از آزمون ناپارامتریک تاو کندال نشان داد که تغییرات الگوهای مکانی بارشی در هیچیک از ماهها، روندهای کاهشی و افزایشی چندان معناداری ندارند. مقایسة زمان رویداد مقادیر شاخص موران عمومی پایین با زمان خشکسالیها بیانکنندة ارتباط تنگاتنگی بین تغییرات مقادیر شاخص موران تضعیفشده و وقوع خشکسالیهای فراگیر ایران است. پیشنهاد میشود شواهد کمآبیهای کشور در توزیع زمانی- مکانی دیگر متغیرهای اقلیمی همچون دما و تبخیر جستوجو شود.
Exploratory Spatial Data Analysis (ESDA)
Iran
Moran’s spatial autocorrelation
spatiotemporal distribution
2015
09
23
421
433
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55339_78e942c4f0838370e1d8e1ee6cd2fcf9.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
ارزیابی اثر تغییر کاربری اراضی از جنگل به کشاورزی بر برخی ویژگیهای شیمیایی خاک (مورد مطالعه: منطقۀ زرینآباد ساری)
مهری
برومند
مهدی
قاجار سپانلو
محمد علی
بهمنیار
سروش
سالک گیلانی
بهمنظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی از جنگل هیرکانی به اراضی کشاورزی دیم (کلزا) و آبی (شالیزار) بر برخی ویژگیهای شیمیایی خاک در منطقة زرینآباد ساری، از هر کاربری در چهار تکرار از دو عمق 0-20 و20-50 سانتیمتر نمونهبرداری شد. براساس نتایج، تغییر کاربری اراضی جنگل به شالیزار سبب افزایش مقدار واکنش خاک از 43/6 به 52/7 شد؛ اما تبدیل آن به کشت دیم (کلزا) اثر معناداری بر واکنش خاک نداشت. تغییر کاربری اراضی جنگل به دیم به کاهش 5/46 درصدی کربن آلی منجر شد که این کاهش در تبدیل جنگل به شالیزار، 38 درصد بود. مقدار نیتروژن نیز طی تغییر اراضی جنگل به کشت دیم کاهش یافت؛ اما این کاهش در تبدیل آن به شالیزار معنادار نبود. تغییر کاربری سبب افزایش چهاربرابری مقدار فسفر جذبشدنی در اراضی دیم و افزایش دوبرابری در اراضی تبدیلشده به شالیزار شد؛ اما بر مقدار پتاسیم جذبشدنی و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک اثری نداشت. کمترین مقدار قابلیت هدایت الکتریکی، در کشت دیم مشاهده شد. بنابراین، پیشنهاد میشود که هرگونه تغییر کاربری در منطقه با احتیاط صورت گیرد و در اراضی تغییریافته، با بهکارگیری شیوههای کارامد مدیریت اراضی، اثرهای نامطلوب حاصل از تغییر کاربری تعدیل شود.
Dry farming
Forest
land use change
Organic carbon
paddy lands
2015
09
23
435
449
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55340_9b6e6b9a84a4167392326af3eb1a8591.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
تحلیل فضایی بارش ماهانة شمال غرب ایران با استفاده از آمارۀ خودهمبستگی فضایی
داریوش
یار احمدی
منصور
حلیمی
زهرا
زارعی چقابلکی
آگاهی از رفتار مکانی- زمانی بارش در برنامهریزیهای محیطی سرزمین مؤثر است. روشهای آمار فضایی امکاناتی را فراهم میسازد که با استفاده از آنها، الگوهای فضایی متغیرهای تصادفی مانند بارش را میتوان تحلیل کرد. در این پژوهش، با استفاده از دادة بارش ماهانة 42 ایستگاه سینوپتیک غرب و شمال غرب ایران طی دورة آماری 1990 تا 2010 و با بهکارگیری شاخص خودهمبستگی فضایی Moran به تحلیل روندهای فضایی بارش ماهانة این بخش از کشور اقدام شد. برای این منظور، دادههای میانگین بیستسالة بارش ماهانة ایستگاهها بهصورت لایة اطلاعاتی مکانمندی با مختصات متریک در محیط GIS بررسی شد. نتایج شاخص خودهمبستگی مکانی بیانکنندة آن بود که بارش در ماههای دسامبر، ژانویه، فوریه و نوامبر بهترتیب دارای بیشترین الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت بود که در سطح 01/0 معنادار بود و کمترین تغییرپذیری مکانی را داشت که گویای آن است در این ماهها تشابه و همگونی فضایی معناداری بین بارشهای ثبتشده در سرتاسر منطقه وجود داشته است و سامانههای بزرگمقیاس جوی، تأثیر عوامل محلی متفاوت را کمرنگ کرده است؛ در حالی که در ماههای ژوئیه، سپتامبر و اوت بهترتیب کمترین الگوی خودهمبستگی فضایی مشاهده شد که معنادار نیز نبود. ضریب تغییرات فضایی بارش در این ماهها نیز بسیار زیاد بود که گویای آن است که در این ماهها بارشها تحت تأثیر عوامل محلی ناهمگون ایجاد شد و بههمین دلیل، هیچگونه تشابه فضایی معناداری در بارشهای ثبتشدة منطقه در ایستگاههای مختلف وجود نداشت.
precipitation
spatial Autocorrelation
spatial pattern
West and North West Iran
2015
09
23
451
464
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55341_ff02a59b4a39e0647e8da9bdf80ec93a.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
ارزیابی زمینساخت حوضههای آبریز با استفاده از اختصاصات ژئومورفولوژیک در قالب الگوی TecDEM (مورد مطالعه: حوضۀ آبریز رودک در شمال شرق تهران)
ابوالقاسم
گورابی
فاطمه
کیارستمی
شناخت نواحی زمینساختی فعال، بهویژه در زونهای ساختاری همگرا بهسبب قابلیت مخاطرهآمیز بودن شایان توجه آنها اهمیت زیادی دارد. از سوی دیگر، بهدلیل محدودیتهای فیزیکی، بررسیهای میدانی در این نواحی با توپوگرافی خشن و متعارض، دشوار است. در این پژوهش، با استفاده از روشهای دورسنجی، ژئومورفومتری و کارهای میدانی، اختصاصات مورفومتریک و ژئومورفولوژیک حوضة رودک در شمال شرق تهران در قالب الگوی TecDEM که در نرمافزار متلب[1] اجرا شده، از دادههای رقومی (الگوی رقومی ارتفاع) استخراج و تجزیه و تحلیل شده است. در این الگو، از شاخصهای نو مانند چولگی و کشیدگی نمودار هیپسومتری، شاخص فرورفتگی q، شیب S و نقشة همپایة IsoBase MAP بهره گرفته شده است. نتایج بررسی و تجزیه و تحلیل عناصر ساختاری مورفوتکتونیکی استخراجشده مانند نیمرخ طولی رودخانه، جهتهای جریان، مورفولوژی حوضة آبریز، نقطههای عطف و تغییر شیب، منحنیهای هیپسومتری و مقدار کشیدگی و چولگی آن که حاصل کنش و واکنش نیرویهای زمینساختی است، بیانکنندة تغییرات مورفوتکتونیکی فعال حوضه و کنونی آن است. نتایج بررسیها در قالب الگوی TecDEM، پژوهشهای میدانی و شواهد بهدستآمده از طریق دادههای ایستگاه ژئودینامیک گرمابدر، درستی الگو را در نشان دادن شرایط نئوتکتونیک مناطق نشان میدهد. [1]. Matlab
Morphotectonic
Roodak Basin
TecDEM Model
tectonic activity
tectonic geomorphology
2015
09
23
465
479
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55342_83de596c39dde1ebaf293c4e190234f6.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
تعیین قابلیت آسیبپذیری کیفی آب زیرزمینی دشت بیرجند با استفاده از الگوی دراستیک و واسنجی آن به روش تحلیل سلسلهمراتبی
مهسا
رحیم زاده کیوی
سعید
حمزه
حمید
کاردان مقدم
یکی از روشهای شناسایی مناطق آسیبپذیر از آلودگی، استفاده از شاخصهای کیفی است. در میان شاخصهای کیفی موجود، شاخص دراستیک برای آسیبپذیری آب زیرزمینی از آلودگی، کاربرد فراوانی دارد. این شاخص از ترکیب هفت مؤلفة مختلف بهدست میآید که هریک وزن منحصربهفردی دارد. تاکنون بیشتر پژوهشهایی که با این شاخص صورت پذیرفته، تنها به تهیة نقشة آسیبپذیری آبخوان منجر شده و کمتر به مبحث واسنجی و بهینهسازی ضرایب ورودی این الگو پرداخته است. پژوهش پیش رو، با هدف بررسی وضعیت آسیبپذیری آبخوان دشت بیرجند و افزایش دقت الگوی دراستیک صورت پذیرفت. برای این منظور، نقشة آسیبپذیری دشت بررسیشده در این پژوهش، با استفاده از شاخص دراستیک بهدست آمد. سپس با توجه به مقدار غلظت نیترات آزمایششده در چاههای مشاهدهای موجود در منطقه، واسنجی الگو با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) انجام گرفت. برای این کار، مؤلفههای الگوی دراستیک با توجه به مقدار ناسازگاری بهمثابة قید، با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی، الگوسازی شد. نتایج این پژوهش، از افزایش دقت الگوی دراستیک اصلاحشده نسبت به حالت کلی و رابطة همبستگی زیاد بین وزنهای اصلاحشده با روش تحلیل سلسلهمراتبی و غلظت نیترات مشاهدهای حکایت دارد.
AHP
calibration
correlation coefficient
DRASTIC
vulnerability
2015
09
23
481
498
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55343_b077452521969fdcaac58fd1bc69d24b.pdf
Physical Geography Research
Phys Geog Res
2008-630X
2008-630X
1394
47
3
چکیده های انگلیسی
2015
09
23
1
24
https://jphgr.ut.ac.ir/article_55466_896eca1873d07cefa62ba0a88f676e10.pdf