دانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Synoptical Analysis of Intensive Coldness in Iran 2003تحلیل سینوپتیکی موج سرمای فراگیر 1382 در ایران27782FAحسنلشکریدانشیار دانشگاه شهید بهشتی0000_0002_6007_7275Journal Article19700101Intense temperature variations are not only an unfavorable phenomenon for life but have adverse effects on natural elements of structures and installations. When the temperature falls bellow certain levels, the conditions for organic activity become harsh. This level is known as temperature threshold of life. Similar thresholds can also be defined for machinery, structures and installations. Further, when the temperature falls below zero degrees centigrade, its effects on living and non-living elements of the environment are greatly enhance. The December 10th-15th 2003 cold wave killed a number of human and animals hampered the intercity as well as urban traffic. Between 70 to 75 percent of the area of the country was frozen due to penetration of an extensive cold wave on December 11th-12th 2003, for the width of low. Temperature Goveraga in Iran, ING pressure has declined considerably and the houses administrations and didactic centers warm up process has serious problems. which was resulted from a Siberian high pressure trough formed around Baikal Lake. This led to a considerable fall of temperature amounting to more than 15°C in most of the stations. A high elevation center at 500 to 700 hecto-Pascal levels formed prior to the beginning of cold wave on the Eastern Europe and moved over Caspian Sea and eastern Ukraine in the following days leading to slow down of the trough and its blockage in eastern Iran and Afghanistan, for 4-5 days, amplitude portion of country specially western half, has been affected by Rick, thus resulting in continuation of cold weather fall over Iran.تغییرات شدید دمایی پدیدهای نامطلوب برای زیست جانوران و گیاهان و اثرات نامطلوبی نیز بر عناصر طبیعی، سازهها و تاسیسات دارد. وقتی دمای هوا از حد معینی پایین میرود شرایط برای زیست و فعالیت مطلوب جانداران دچار اشکال میشود. چون که هر مرحله از فعالیت زیستی نیازمند دمای معینی است که این محدوده دمایی را آستانه دمایی میگویند. چنین آستانههایی را نیز می توان برای سازهها ماشینها و تاسیسات قائل شد. وقتی دما به زیر صفر نزول می کند اثر دما بر برخی از عناصر جاندار و غیر جاندار تشدید میشود. در موج سرمای 20 تا 25 آذر ماه 1382 تعداد کثیری انسان و حیوان تلف شده و آمد و شد در بسیاری از شهر ها و جادههای کوهستانی دچار مشکل جدی شد. به دلیل نفوذ یک موج سرمای گسترده به داخل کشور در روزهای 21 تا 23 آذر ماه،بین 70 تا 5/75 درصد از پهنه کشور دچار یخبندان شد. به دلیل بزرگی پهنه زیر پوشش دمای پائین در سطح کشور فشار گاز به شدت تقلیل پیدا کرد و گرمایش منازل و مراکز اداری و آموزشی دچار مشکل جدی شد. در این تاریخ به دلیل نفوذ زبانه ای از پرفشار سیبری که در اطراف دریاچه بایکال شکل گرفته بود دمای هوا افت قابل ملاحظهای پیدا کرده که کاهش دما در اکثر ایستگاه ها بیش از 15 درجه سلسیوس بوده است. در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال مرکز ارتفاع زیادی از قبل از شروع موج سرما بر روی شرق اروپا قرار داشت که در روزهای بعد در محدوده شمال غرب دریای خزر و شرق اوکراین استقرار پیدا کرده و باعث حرکت کند ناوه و بلوکه شدن آن در شرق ایران و افغانستان شد به طوری که برای مدت 4 تا 5 روز بخش اعظم کشور به خصوص نیمه غربی آن تحت تاثیر یک پشته عمیق قرار گرفته و سبب تداوم ریزش هوای سرد بر روی ایران گردید.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27782_9c9f16dced5fd609d9d2163a40ae0269.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Detection Climate Change using Multivariable Statistical Analysis in west of Iranبازیابی تغییراقلیم در نیمه غربی کشور با استفاده از تحلیل های آماری چند متغیره27783FAقاسمعزیزیدانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهرانعلی اکبر شمسیپوردکتری اقلیم شناسی دانشگاه تهرانداریوشیاراحمدیاستادیار گروه جغرافیا دانشگاه لرستان0000-0002-5507-2752Journal Article19700101The aim of this paper is detection of exist of significance climatic trend in west-half of Iran. It’s used monthly data of 16 climatic variables on 12 selected synoptic stations in period of 50 years statistic(1951-2000). The variables divided to two temperature and humid groups. The analysis methodology of the study is based on multivariable statistical analysis and Box- Jenkins forecasting models.
The results show the temperature variables such as average minimum temperature, absolute minimum temperature and dew point temperature had significant trend with different direction. Some stations such as Esfahan, Tehran, Bushehr, and Tabriz, had positive significant trend and in some stations such as Uremia, Hamadan, Khorram-abad there were negative significant trend. We didn’t find any significant trend in moisture and precipitation variables(humid group).هدف این مقاله بازیابی وجود یا عدم وجود روند معنیدار تغییر اقلیم در نیمه غربی کشور می باشد. دادههای ماهانه 16 متغیر اقلیمی در12 ایستگاه سینوپتیک برای دوره 50 ساله(2000-1951) استفاده گردیده است. دادهها شامل دو گروه متغیرهای دما و رطوبت میشوند. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل آماری چند متغیره و مدل های پیشبینی باکس جنکینز می باشد. با توجه به محاسبههای صورت گرفته بر روی دادهها، متغیرهای دمایی بویژه میانگین حداقل دما، حداقل مطلق و دمای نقطه شبنم دارای روند تغییرات معنیدار ولی با جهتهای متفاوت بودند(اصفهان، بوشهر، تهران و تبریز با روند افزایشی و اورمیه، خرم آباد و همدان با روند کاهشی)، با دقت در نتایج به دست آمده در ایستگاه های مختلف مجاورت با شهرهای بزرگ و موقعیت نسبی جغرافیایی در جهت روند تغییرات مؤثر بوده است. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده داده های رطوبت و بارش غالبا از روند تغییرات معنیدار ی برخوردار نیستند.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27783_aad84834eee6374e4f0c342904b32166.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Evaluation Effect of Tectonic Activity in Regulation Rivers Channel Case Study: Tajan Riverارزیابی نقش تکتونیک فعّال در تنظیم کانال رودخانه هامطالعه موردی : رودخانه تجن27784FAمهرانمقصودیاستادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران0000-0001-2345-6789حمید کامرانیدلیردانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهرانJournal Article19700101The Tajan river is one of the most important rivers in the north of Iran. It seems that in respect of its meander design and pattern, passing over the block's fault and deviations along its way, it's influenced with active neotectonically movements in the region. Although being meander in rivers, in the level of a flood water field with very low gradient, isn't unexpected but existent abnormal like unusual contortions, local expand of meanders, braded formation and sudden changing in ways in different periods, are targets of passing from an active tectonically area. Hence, to recognize the method of acting in these tectonically activities and to recognize the amount of effects of tectonically movements in modeling of rivers behavior, some geomorphologic indexes such as SL, Smf, AF and etc, are used. Because the model of expand & evolution of drainage networks, is one of some indexes which are more sensitive about changes of earth made activities. In this research to examine the changes of river headstock, some aerial photos of several periods in scales of 1:20000 & 1:55000 and satellite image of Landsat TM and field processes in two turns were used. Also soft wares like Ilwiss 3.3, ArcGIS9.1 and Photoshop was used in sketching & Cartographic analysis.
This research's results show that region in aspect of neotectonically or young tectonically is active because of coefficients obtained from geomorphology's indexes and geodynamic station's data but the amounts of activities aren't the same among regions. In the other side, 4 old waterways were revealed by relying to morphological witnesses through studding the aerial photos, geologic map and the important faults of region in cross of Tajan river and topographic quantitative analysis and the type of Tajan river.رودخانه تجن یکی از مهمترین رودخانه های شمال کشور است که به لحاظ طرح و الگوی پیچانرودی ، عبور از روی قطعات گسلی و برخی انفصالات و انحرافات در طول مسیر خود و به خصوص در سطح دشت سیلابی به نظر می رسد تحت تأثیر حرکات نئوتکتونیکی فعّال در منطقه باشد. هرچند پیچانرودی بودن رودخانه ها، در سطح یک دشت سیلابی با شیب بسیار کم دور از انتظار نیست اما ناهنجاری های موجود از قبیل: پیچ و خم های غیر معمول، گسترش محلی مئاندرها، انحراف و یا انفصال کانال، آرایش شاخه ای، پهن و باریک شدن بستر کانال و تغییر مسیرهای ناگهانی در دورة زمانی مختلف، از نشانه های گذار از یک منطقه کاری و فعّال تکتونیکی است. از اینرو برای شناخت نحوه عملکرد اینگونه فعالیتهای تکتونیکی و شناخت میزان اثرگذاری حرکات تکتونیکی در الگوپذیری رفتار رودخانه ها از برخی شاخص های ژئومورفولوژی مانند SL, Smf, AF و .. استفاده گردیده است، زیرا الگوی توسعه و تکامل شبکه های زهکشی، از جمله شاخص هایی است که به تغییرات حاصل از فعالیت های زمین ساختی بسیار حساس است. در این تحقیق جهت بررسی تغییرات بستر رود از عکسهای هوایی دورهای زمانی مختلف در مقیاس های 1:20000 و 1:55000 و تصاویر ماهوارهای لندست TM.و اطلاعات حاصل از عملیات میدانی(در دو نوبت) استفاده شد. همچنین از نرم افزارهای ArcGis9.1, Ilwis3.3 و Photoshop نیز به منظور ترسیم و تحلیل کارتوگرافیک استفاده شده است. .نتایج این تحقیق نشان میدهد که با توجه به ضرائب به دست آمده از شاخص های ژئومورفولوژی و داده های ایستگاههای ژئودینامیک، منطقه از لحاظ فعالیت های نئوتکتونیکی یا تکتونیک جوان فعّال می باشد منتهی میزان فعالیت در همه جای آن یکسان نیست. از طرفی دیگر با مطالعه عکس های هوایی، نقشه زمین شناسی و شناسایی گسل های مهم منطقه در تقاطع رودخانه تجن و تحلیل های کمّی توپوگرافی و الگوی کانال رودخانه تجن، چهار آبراهه قدیمی با استناد به شواهد مورفولوژیکی، شناسایی گردید.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27784_ecd52414b167fcdf49fff5b1d7aaaae5.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219The Study of North Atlantic Oscillation Effect on Temperature and precipitation Regimes of Southern shores of Caspian seaمطالعه اثرات نوسان اطلس شمالی بر رژیم بارش و دمای سواحل جنوبی دریای خزر27785FAفرامرز خوشاخلاقاستادیار دانشکده جغرافیا دانشگاه تهراننوذرقنبریاستادیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاهجعفر معصوم پورسماکوشدانشجوی دوره دکتری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهرانJournal Article19700101The southern shores of Caspian sea is subjected to several atmospheric factors due to its geographical position. North Atlantic oscillation(NAO) one of the effective phenomenon's affects the most part of hemisphere included Caspian sea. In this research negative and positive phases of NAO considered with variability of temperature and precipitation of southern shores of Caspian sea in a 30 years periods(1974-2003).The results of research show that positive phase of NAO accompanied by increasing of precipitation and decreasing of temperature and with concern to negative trend of NAO index, precipitation of this region decrease and temperature increase as suchسواحل جنوبی دریای خزر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، تحت تأثیر عوامل مختلف جوی قرار می گیرد. نوسان اطلس شمالی(NAO ) یکی از پدیده های موثر در تغییر پذیری اوضاع جوی نیمکره شمالی می باشد که سواحل جنوبی خزر را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. در این پژوهش در یک دوره 30 ساله (2003-1974) مقادیر بارش و دمای هوا در سواحل جنوبی دریای خزر با دوره های مثبت و منفی نمایه نوسان اطلس شمالی مورد آزمون همبستگی قرار گرفت و مشخص شد مرحله مثبت شاخصNAO با دوره های افزایش افزایش بارش و کاهش دما، و مرحله منفی شاخص مزبور با دوره های کاهش بارش و افزایش نسبی دما همزمان است. با توجه به اینکه نمایهNAO دارای روند کاهشی و منفی است لذا میزان بارش منطقه مورد مطالعه نیز در حال کاهش و متقابلاً دما نیز در حال افزایش می باشدhttps://jphgr.ut.ac.ir/article_27785_0f94c70c560aa053491cbc6802f9056a.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219The Classification of the Degree – Days of Need for Heating and Cooling days in Azerbaijan by GISپهنه بندی درجه – روزهای نیاز به گرمایش و سرمایش منطقه آذربایجان در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی27786FAعبدالهفرجیاستادیار گروه جغرافیای دانشگاه زنجانمجیدزاهدیدانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزعلی اکبررسولیدانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزJournal Article19700101یکی از مباحث مهم در مطالعات اقلیمی به ویژه ساختمان و محیط مسکونی، معمارهای همساز با اقلیم و برنامه ریزی های مصرف انرژی، مسئله گرم کردن آن ها در فصل سرد و سرد کردن در دوره های گرم سال برای رسیدن به حدود آسایش گرمایی انسان است، مقدار نیاز در یک دوره معین N روزه به درجه – روزهای سرمایش و گرمایش که به CDD و HDD موسوم اند و برای محاسبه آن ها روابط کلی به این گونه ( T-?2)? = CDD و (?1- T) ? = HDD، که در آنT میانگین روزانه دما و ?1 و ?2 آستانه های دمایی به سانتی گراد می باشند. منطقه آذربایجان در شمال غرب کشور واقع گردیده و از نظر توپوگرافی کوهستانی و از نظر آب و هوایی جزو مناطق سردسیر ایران محسوب می شود. براساس آمار سال 1381 بالغ بر456/357/7 نفر در منطقه مذکور زندگی می کنند. با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی ویژه و جمعیت ساکن سالانه نیاز به مقادیر زیادی انرژی و سوخت جهت گرم کردن محیط مسکونی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. در این مقاله درجه- روزهای نیاز به گرمایش و سرمایش ماهانه و سالانه برای ایستگاه های منطقه مورد مطالعه محاسبه سپس اقدام به پردازش داده ها در محیطGIS و با استفاده از نرم افزارView-Arc، نقشه های پهنه بندی سالانه و ماهانه درجه- روزهای نیاز گرمایش و سرمایش به صورت رقومی و رنگی مدل سازی و ترسیم شده اند.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27786_9ec1f572d04505bff4af0f821eaf3389.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Study of Annual Temperature and Precipitation Oscillations in Northwest Zone of Iranمطالعه نوسانات دما و بارش سالانه در منطقه شمال غرب ایران27787FAسید حسین میرموسویاستادیار دانشگاه زنجانJournal Article19700101In this paper, the temperature and annual precipitation data has been applied in 44 years for the synoptical stations northwest zone of Iran. Among the stations, eight of them, which have the perfect data and coverage, has been considered to analysis applied. In this study Transfer function models have been used to analysis time series. In this method, firstly, the stations have been modeled then the data has been analyzed and predicted on them. Finally, from the process exam the considered stations have been examined, and the significant of fluctuations process of temperature and precipitation have been characterized. The results show that Mianeh, Tabriz and Maku stations have significant process. In process of annual precipitation, according to the results of exams, Tabriz, Ardabil, Urmieh and Khoy stations have significant process and in all of them annual precipitation has falling process.در این مقاله از دادههای مربوط به دما و بارش سالانه در یک دوره آماری 44 ساله برای ایستگاههای منطقه شمال غرب ایران که مشتمل بر 16 ایستگاه سینوپتیک میباشد استفاده شده است. از بین این ایستگاهها تعداد 8 ایستگاه که دارای کاملترین آمار بوده و منطقه مورد مطالعه را تحت پوشش قرار میدهند انتخاب شده و تجزیه و تحلیل دادهها در مورد این ایستگاهها انجام گردیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش مدلهای تابع تبدیل می باشد که جزء روشهای تجزیه و تحلیل سریهای زمانی است. در همین راستا ابتدا ایستگاهها بر اساس روش مذکور مدل سازی شده و سپس تحلیل دادهها و عمل پیشبینی بر روی آنها انجام گرفته است نهایتاً با استفاده از آزمون روند، ایستگاههای مطالعه شده مورد آزمون قرار گرفته و یداری روند نوسانهای دما و بارندگی در آنها مشخص شده است. نتایج حاصل از این مطالعه در زمینه بررسی روند دمای سالانه نشان میدهد که سه ایستگاه میانه، تبریز و ماکو دارای روند معنیدار میباشند. در زمینه بررسی روند بارندگی سالانه نیز طبق نتایج آزمون روند، ایستگاههای تبریز، اردبیل، ارومیه وخوی دارای روند معنی دار بوده و در همه آنها بارندگی سالانه دارای روندی نزولی می باشد.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27787_c233d7475703ff70ad24c651cac546f2.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Land Suitability Of Qazvin Province For Saffron Cultivation Based On Multi-Criteria Decision Making Approachسنجش تناسب اراضی استان قزوین برای کشت زعفران براساس روشهای تصمیمگیری چند معیاره27788FAمنصور?جعفربیگلوعضو هیات علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهرانزهرامبارکیدانشجوی کارشناس ارشد جغرافیا دانشگاه تهرانJournal Article19700101زعفران با ارزش اقتصادی بسیار بالا نقش ویژهای در صادرات غیر نفتی ایران دارد و شناسایی مناطق مستعد کشت آن در سطح کشور، زمینه را برای برنامهریزیهای لازم در مورد آن فراهم خواهدکرد. با توجه به تاثیر عوامل محیطی گوناگون بررشد وعملکرد محصول زعفران، فرایند سنجش تناسب اراضی برای کشت آن مستلزم استفاده از اطلاعات جامع و متنوع مکانی و توصیفی است، سیستمهای اطلاعات جغرافیایی امکان بهرهگیری از این نوع دادههارا فراهم ساخته و تحلیل فضایی اطلاعات را بر اساس مدلهای مورد نظر تسهیل نمودهاند. در این تحقیق با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک زعفران از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره MCDM)) مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است و به کمک محیط نرمافزاری Arc\GIS مدلسازی و تحلیل فضایی اطلاعات صورت گرفته و براساس آن اراضی استان قزوین از نظر قابلیت کشت زعفران ارزیابی و پهنهبندی شده است. فرایند تحقیق شامل مراحل گردآوری اطلاعات، محاسبات و تحلیلهای آماری، ورود اطلاعات به GIS، خوشهبندی و ارزشگذاری معیارها، مدل سازی فضایی و تلفیق اطلاعات بوده است. نتیجه تحقیق نشان دهنده کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی درسنجش قابلیت اراضی برای کشت زعفران بوده وبراساس آن استان قزوین به سه بخش مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب تقسیم شده است.https://jphgr.ut.ac.ir/article_27788_ec06b43496b70c5b66f8bcc1ba4af6c4.pdfدانشگاه تهرانپژوهش های جغرافیای طبیعی2008-630X06620090219Seasonal Rainfall Prediction Based on Synoptically Patterns by Using Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System(ANFIS)پیشبینی بارش فصلی بر اساس الگوهای سینوپتیکی با استفاده از سیستم استنباط فازی- عصبی تطبیقی((ANFIS27789FAغلامعباس فلاحقالهریدانشجوی کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشگاه فردوسیمحمد موسویبایگیاستادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهدمجید حبیبینوخنداناستادیار پژوهشکده هواشناسیJournal Article19700101Weather process prediction is the tool for managers to planning the future political for maximum operation. The aim of this research is relation investigation of large scale synoptically patterns with Seasonal rainfall of Khorasan province. In this research, we have analyzed 37 years of rainfall data in khorasan province that is located the northeastern part of Iran .We attempted to train Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System(ANFIS) based on synoptically patterns with 37 years of rainfall data. For performance evaluation, ANFIS predicted outputs were compared with the actual rainfall data. In This Study, at the first step, the relationships between synoptically pattern variations including Sea Level Pressure(SLP), Sea Surface Temperature(SST), Sea Surface Pressure Difference(?SLP), Sea Surface Temperature Differenc(?SST), Air Temperature at 850 hpa, geopotential high at 500 hpa level, Relative Humidity at 300 hpa are investigated .in the second step, model was calibrated from 1970 to 1992. Finally, rainfall prediction is performed from 1993 to 2002. Simulation results reveal that Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System(ANFIS) is promising and efficienthttps://jphgr.ut.ac.ir/article_27789_978e8031068c7950ebc90d9042beab6a.pdf