اثر موقعیت استقرار پرفشار جنب حاره‌ای عربستان بر سامانه‌های بارشی در جنوب و جنوب غرب ایران

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشجوی دکتری اقلیم‌شناسی سینوپتیک، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

پرفشارهای جنب حاره‌ای یکی از عناصر اصلی در استخوان‌بندی گردش عمومی جو است. جابه‌جایی سالانة این پرفشارها اثر بسیار مهمی بر پراکنش و توزیع زمانی و مکانی بارش و دما در پهنة بزرگی از سیارة زمین دارد. این کمربند پرفشاری که تعیین‌کنندة کمربند خشک سیارة زمین است، به‌صورت سلول‌های منفردی که مکان‌گزینی آنها ارتباط نزدیکی با امواج بزرگ‌مقیاس بادهای غربی و شرایط توپوگرافی و پراکنش آب‌ها و خشکی‌ها دارد‌، ظاهر می‌شود. در این مقاله سعی شده است اثر جابه‌جایی مکانی سلول پرفشار عربستان بر بارش‌های شدید بخش جنوبی و جنوب غربی کشور تحلیل شود. به‌همین منظور، 41 سامانة بارشی شدید و موقعیت قرار‌گیری هستة مرکزی سلول پرفشار عربستان در ترازهای 1000، 700، 850 و 500 هکتوپاسکال تعیین شد. به‌طور تقریبی در تمام ترازهای بررسی‌شده، هستة مرکزی پرفشار بر روی دریاهای گرم عمان و عرب قرار داشت. در تمام این سامانه‌های بارشی، مؤلفه‌های مداری باد بر روی دریای عرب و عمان شرقی و مؤلفة نصف‌النهاری آنها شمالی بود که بیان‌کنندة فرارفت گرما و رطوبت از روی این دریاها به‌داخل کم‌فشار سودان است. بیشترین مقدار نم ویژه بر روی اتیوپی و جنوب دریای سرخ قرار داشت که بر اثر جریان‌های جنوبی زبانة کم‌فشار در تراز دریا و جریان‌های جلو ناوه در ترازهای بالا بر روی ایران فرارفت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Saudi Arabian Sub-Tropical High Pressure on the Rainfall Systems on South and Southwest Iran

نویسندگان [English]

  • Hasan Lashkari 1
  • Zeinab Mohamadi 2
1 Associate Professor of Geography and Climatology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD Student in Climatology, Faculty of Earth Science, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Subtropical high pressure is one of the main elements of the general circulation of the atmosphere. Annual motion of the circulation plays an important role in movement path of pressure systems and westerlies. Hence, large parts of the planet are affected directly and indirectly by this system. Sometimes the high pressure called the subtropical high pressure belt. It’s shown as several cells within 15 - 35 north and south latitudes on the atmosphere map. According to the seasonal changes, the high pressure could be divided into 5-6 single cells. Saudi Arabia cell is one of the high-pressure cells in the cold period. It is generally an independent cell over the Red Sea to the Indian subcontinent and appears in warm period over the North-West of Arabian Peninsula, South West Iran and southern Iraq independently or as merged cells with Africa desert and Azores.
 
Materials and Methods
To determine the role of Saudi high- pressure on the rainfall in the southern part of Iran, daily rainfall data for all synoptic stations in Khuzestan, Kohkilooyeh, Char Mohall Bakhtaran, Fars, Busher and Hormzgan provinces were extracted in 10 years period (2000-2009). In southern parts of the country rainfall is generally regional. Up to 41 extremely rainfall systems have been determined, as 50% of selected stations have precipitation. Then, position of the Saudi high pressure center were determined in peak rainy day of the system on the 500,700, 850, 1000 h Pa level maps.
To determine the more precise high pressure centers, contour distances of 5 geopotential meters were selected on geopotential maps.To analyze the dominated patterns in system arrangement, and the Saudi high pressure role on the precipitation area, one synoptic patterns type more similar to other systems was analyzed. In this analysis, 500, 700, 850 hpa sea level pressure and elevation maps, and 500،700،850،1000 hpa zonal (U) and meridinal (V) wind components and specific humidity quadruplet level maps were used.

Results and Discussion
The overall results of the study are as follows:
1. Saudi Arabian high pressure, on the Sea Level Map, just in half of cases had closed center and for other cases doesn't appear on the map and mostly shown as ridge of high pressure on Tibet.
2. Saudi Arabian high pressure is specified on the 500, 700, and 850 hPa maps level and sometimes comes with 4 - 5 closed counter.
3. Generally high pressure centers are in 15 - 30 north degree latitudes and 75-60 east degree longitudes (on the Oman and Arab Sea).
4. vertical axes show the center of anticyclones from 1000 hps to 500 hpa declination over south east.
5. Abetment anticyclones are the prevailing machomise in the air subsidence from upper level of trophosphere to lower level and caused the air temperature by debating heating with increased potential.  
6. By Eastward movement of Saudi Arabian pressure, Eastern Mediterranean trough is developed in lower latitudes and often extended to 10 north degree latitudes.
7. Zonal currents had east and meridinal current in all levels on Arabian… These conditions show adductive moisture by Arab and Oman warm seas into Sudan systems.
8. U wind over Saudi Arabia is west and V wind is in the south. This flow indicated a humid fluex in upper level.
9. In all case studies, the high humidity cells are located on Etoupi and south Sudan.  This flow of humidity is diverged from Oman warm sea towards west and then by convection has suddan low so that specific humidity map showed that this humidity suddan low trough is advected over Iran.
 
Conclusion
Saudi Arabia high pressure is one of the subtropical high pressure systems affecting rainfall areas and periods in Iran. Zonal (west - east) and meridional displacement (North- South) is a very important factor in the development, strengthening and accession of Sudan system in cold period. When the pattern of Saudi Arabia high pressure system movement is prevented from formation, strengthening and accession of, the main parts of Iran is prevented and the country is faced with decreasing rainfall. However, its good position will result in deepening ability of Mediterranean trough and strengthening of Sudan system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • rainfall systems
  • Saudi Arabian sub-tropical high pressure
  • south and southwest
احمدی‌گیوی، ف؛ ایران‌نژاد، پ. و محمد‌نژاد، ع. (1389). اثر پرفشار‌های جنب حاره وسیبری بر خشکسالی‌های غرب ایران، چهاردهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران، تهران، 21-23، صص. 5-9.
بیاتی خطیبی، م.؛ جهانبخش اصل، س. و فرشی فروغ، ج. (1378). تجزیه و تحلیل سینوپتیک بارش‌های منطقۀ شمال غرب ایران، مجلۀ دانش کشاورزی، سال 9، شمارۀ 1.
جعفر‌پور، ا. (1388). اقلیم‌شناسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حجازی‌زاده، ز. (1372). بررسی سینوپتیکی پر‌فشار جنب حاره‌ای در تغییر فصل ایران، رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
خوش‌اخلاق، ف. (1376). بررسیالگوهایماهانةخشکسالیوترسالیدرایران، مجلةتحقیقات جغرافیایی،شمارة 45، صص. 136-145.
خوش‌اخلاق، ف. (1377). تحقیقدرخشکسالی‌هایفراگیرایرانبااستفادهاز تحلیل‌های سینوپتیک، رسالة دکتری اقلیم‌شناسی، تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی.
خوش‌اخلاق، ف.؛ عزیزی، ق و رحیمی، م. (1391). الگوهایهمدیدخشکسالیوترسالیزمستانهدرجنوب غربایران، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 12، شمارة 25، صص.57-77.
خوشحال دستجردی، ج. (1387). تأثیر پرفشار جنب حاره بر بارش‌های موسمی جنوب شرق و سواحل جنوبی، مجلة علمی– پژوهشی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، صص.17-164.
رهنمایی، م. (1371). توان‌های محیطی ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
زرین، آ. (1386). تحلیل پرفشار جنب حارة تابستان بر روی ایران، رسالة دکتری، به‌راهنمایی دکتر هوشنگ قائمی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
صادقی، س.؛ علیجانی، ب.، نجار سلیقه، م.، حبیبی نوخندان، م. و قهرودی تالی، م. (1387). تحلیل همدیدی واچرخند‌ها بر خشکسالی‌های فراگیر خراسان، فصلنامة جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، شمارة 10، صص 105-118.
عزیزی، ق. (1375). بلوکینگواثرآنبربارش‌هایایران، رسالة دکتری اقلیم‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدة علوم انسانی.
علیجانی، ب. (1372). مکانیزم‌های صعود بارندگی‌هایایران، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران، شمارة 1.
قائمی، ه.؛ زرین، آ. ، آزادی، م. و فرج‌زاده‌اصل، م. (1388). تحلیل الگوی پرفشار جنب حاره بر روی آسیا و آفریقا، فصلنامة مدرس علوم انسانی، شمارة 1، صص 219-245.
کریمی احمدآباد، م. (1386). تحلیل منابع تأمین رطوبت بارش‌های ایران، رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا.
کریمی‌نظر، م.؛ مقدم‌نیا، ع. و مساعدی، ا. (1389). بررسی عوامل اقلیمی مؤثر بر وقوع خشکسالی (منطقة زابل)، پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، شمارة 1، صص. 145-158.
کیانی‌پور، م. (1379). بررسی سینوپتیکی پدیدۀ ال‌نینو و ارتباط آن با ناهنجاری‌های بارش جنوب و جنوب‌ غربی ایران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
لشکری، ح. (1375). الگویسینوپتیکیبارش‌های شدیدجنوبغربیایران، رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
لشکری، ح. (1381).مسیریابی سامانه‌های کم‌فشار سودانی ورودی به ایران، فصلنامة علمی پژوهشی دانشکدة علوم انسانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دورة 6.
لشکری، ح. (1384). تحلیل سینوپتیکی یک نمونه از سامانه‌های سیل‌زا درجنوب و جنوب غرب ایران، نشریة دانشکدة علوم زمین، تابستان، شمارة 11، صص. 55-78.
لشکری، ح. (1390). کتاب اصول و مبانی تهیه و تفسیر نقشه‌ها و نمودارهای اقلیمی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، صص. 189-192.
مرادی، ح. (1380). بررسیسینوپتیکسیلاب 21آبانسال1375نواحیمرکزیاستانمازندران، مجلة  رشد آموزش جغرافیا، شمارة 56، ص. 41.
نجار سلیقه، م. (1385).مکانیزم‌های بارشدر جنوبشرقکشور، مجلة پژوهش‌های جغرافیایی، شمارة 55، صص. 1-13.
نجار سلیقه، م. و صادقی‌نیا، م. (1389). بررسی تغییرات مکانی پرفشار جنب حاره در بارش‌های تابستانة نیمة جنوبی ایران، فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 17، صص83-98.
یوسفی، ح. (1380). زمان‌های ورود پرفشار سیبری بر سواحل جنوبی دریای خزر و تأثیر سینوپتیکی آن بر بارش‌های پاییزی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران.
 
Ahmadi-Givi, Iran-nejad, F. and Mohammad-Nejad, a., impact of subtropical high pressure and droughts, West Siberia, Iran, fourtten of the Geophysics Conference of Iran, Tehran, 21-23, pp. 5-9.
Alijani, b., 1372, Iran Svdbarndgy mechanisms, Journal of Faculty of Letters and Human Sciences, Tarbiat Moallem University of Tehran, Vol. 1.
Azizi, Q., 1375, heavy rains in southwestern Iran synoptic patterns, Ph.D. Thesis, Tarbiat Modares University.
Buntgen, U., Trouet, V., Frank, D., Leuschnr, H.H and Friedrichs, D., 2010,Tree-ring indicators of German summer drought over the last millennium, Quaternary Science Reviews,Vol. 29, pp. 1005-1016.
Fink. A.H, Brucher, T., Kruger, A., Leckebusch, G.C., Pinto, J.G. and Ulbrich., U., 2004, The 2003 European summer Heatwaves and Drough-SynopticDiagnosis and Impacts, Royal Meteorological Society, Vol. 59, Lssue 8, pp. 209-216.
Ghaemi, e., Zarrin, a., Azadi, m. and Farajzadeh Asl, m., 1388, analyzing the patterns of subtropical high pressure over Asia and Africa, Journal of Humanities, No. 1, pp. 219-245.
Hejazizadeh, Z., 1372, Evaluation of a subtropical high-pressure synoptic weather in Iran, Ph.D thesis, Tehran: Tarbiat Modares University.
Hoskins, B., 1996, On the existence and strength of the summer subtropical anticyclones, Bernhard Haurwitz memorial lecture, Bulletin of the American Meteorological Society, Vol. 77, pp. 1287-1292.
Iqbal, M.J., Sultan Hameed and Farheen Khan,2013,Influence of Azores High pressure on Middle Eastern rainfall. Theor Appl Climatol, Lssue 1-2, Vol.111, pp. 211–221.
Jaafarpur, A., 1388, Climatology, Tehran: University of Tehran Press.
Karimi Ahmadabad, M., 1386, supplies of moisture, precipitation, Iran, Ph.D thesis, Tehran: Tarbiat Modares University, Department of Geography.
Kasei, K., Diekkruger, b. and Leemhuis, C., 2010, Drought frequency in the Volta Basin of West Africa. Sustain Sci, Issue 1, Vol. 5: pp. 89–97.
Kianpour, M., 1379, Synoptic Survey El Nino phenomenon and its relation to rainfall anomalies in southern and southwestern Iran, M.Sc. thesis,  Tehran: Tarbiat Modares University.
Karimi Nazar, M., Moghaddamnia, A., Mosaedi, A., 1389, Climate factors influencing drought ( Zabul province ), Water and Soil ConservationResearch, No. 1, pp. 145-158.
Landsberg. H.E., 1982, Climaticapects of Drought Bull Ameri-meteo soci, pp. 593_595.
Lashkari, H., 1381, routing low pressure systems to Iran , Sudan,  Journal of Humanism Sciences, Tarbiat Modares University, Vol. 6.
p. 41.
Lashkari, H., 1390, book fundamentals of preparing interpret maps and climate charts, University of Beheshti Press, pp.189-192.
Moradi, H., 1380, Flood 21 November 1375 synoptic survey of the central region of the province, Journal of Geography Education, No. 5.
Saligheh, M., 1385, the precipitation mechanism in the South East of the country, Geographical Journal, No. 55, pp. 1-13.
Saligheh, M., Sadeghinia, M., 1389, Spatial variation of summer precipitation in the southern half of the subtropical high pressure Iran, Journal of Geography and Development, No. 17, pp. 83-98.
Nicholas, R. Bond, Lake, P.S. and Arthington, Angela, H., 2008, The impacts of droughton freshwater ecosystems, an Australia nperspective, Hydrobiologia, 600: 3–16.
Rahnamaeyi, M., 1371, the Environmental Iran, Center for Planning and Architectural Studies , Tehran, Iran.
Sadeghi, S., Alijani, B., Saligheh, M., Habibi-nokhandan, M. and Ghahroudi Talley, M., 1387, Synoptic analysis anticyclone over widespread drought in Khorasan, Journal of Geography and Regional Development, No. 10, pp.105-118.
Zarrin, a., 1386, analysis of the summer subtropical high pressure on Iran, Supervisor doctor H. Ghaemi, Ph.D thesis, Tehran: Tarbiat Modares University.