بررسی لندفرم دره‌های یخچالی مطالعه موردی: دره‌های یخچالی کوهستان سهند

نویسندگان

استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریز

چکیده

در تعدادی از دره‌های کوهستان سهند ، اگرچه شواهدی از توسعه یخچالهای دره‌ای موجود است و در واقع دره‌های شمالی و غربی این توده کوهستان در بالادست از ویژگی دره یخچالی برخوردارند ولی نمی توان انتظار داشت که اشکال تیپیک دره‌های یخچالی آلپ در کوهستان سهند نیز مشاهده شود. بررسی و بکارگیری روابط توسعه یافته در این خصوص همین موضوع را تایید می کند. با توجه به مدل توسعه یافته در خصوص شبیه سازی رقومی فرسایش دره یخچالی، و نظر به نیمرخهای عرضی تهیه شده از بخشهای مختلف دره‌های شمالی و غربی، فرم و شکل دره‌های یخچالی سهند با مرحله سوم از مدل فوق منطبق است. رابطه گرف(نسبت عمق دره به عرض دره در راس) تنها در چند مورد با ارقام شاخص دارای همخوانی است. همچنین به کارگیری مدلY=a Xb و سایر معادله ها در یکی از حوضه‌های نسبتاً مشخص‌تر یعنی دره یخچالی لیقوان چای، نتیجه معنی‌داری را نشان نداد. بنابراین دره‌های یخچالی شکل گرفته در حوضه‌های آبریز توده کوهستانی سهند هرچند به صورت دره‌های باز و تقریباً داری چشم‌انداز U شکل در طبیعت هستند ولی از نظر تحول کمتر توسعه یافته اند. یادآوری می شود شکل اولیه و اصلی دره‌های یخچالی سهند، بدلیل اثر سیستم‌های فرسایشی غیر یخچالی در مدت زمان متجاوز از 10،000 سال دچار تغییراتی در مورفولوژی شده‌اند.
کلید واژه‌ها: فرسایش یخچالی، کواترنر، دره‌های یخچالی، نیمرخ عرضی دره‌ها، کوهستان سهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of Glacial Valley Landform Case study: Sahand Glacial Valleys

چکیده [English]

Abstract
A mountain glacier, when it occupies a river valley, immediately begins to change the cross-section and profile of that valley. River valleys in mountain areas tends to have V-shaped profiles. Glaciers work to widen as well as deepen their valleys and the typical cross-section of a glacial valley is U-shaped. The U-shaped glacial valley is one of the most characteristic of glacial landforms. With growth and spreading of ice cap in Sahand mountain in late quaternary (wurm), many of Sahand valleys (northern and northern west valleys) have about characteristic of glacial valley. But in comparison with Alpine landscapes, it has rather had development. In fact study of cross-profiles of Sahand glacial valleys and simulation model of form development, shows that these valleys are in third time step. The importance of cross-section of glacial valleys has made it the focus of this study. Therefore models of glacial valley development was used in Sahand glacial valleys. Graf relation, ratio of valley depth to its width, have coincidence only in a few case. Mathematical equation, Y=a Xb (where Y is the vertical, and X the horizontal distances from the midpoint of the valley bottom, a,b are constants) and other equations is used in one relatively typical glacial valley namely Ligvan Chay. Results show there is poor relation. Therefore glacial valley of Sahand mountains have had little evolution.

Keywords: Glacial erosion, Quaternary, Glacial valley, Cross profiles, Sahand mountains.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Glacial erosion
  • Quaternary
  • glacial valley
  • Cross profiles
  • Sahand mountains. evolution.