شناسایی الگوهای سینوپتیکی سرماهای شدید شمال غرب ایران

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت معلم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی و برنامه ریزی محیطی - دانشگاه تربیت معلم

چکیده

به منظور شناسایی و طبقه بندی الگوهای سینوپتیکی ایجاد کننده سرماهای شدید منطقه شمال غرب کشور دمای حداقل روزانه ماه های ژانویه، فوریه و مارس شش ایستگاه منطقه در دوره 2003- 1986 از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. با استفاده از نرم افزار Excel تعداد 59 روز سرد بر اساس آستانه تعریف شده انتخاب گردید. تمام ویژگی های آماری داده هادر نرم افزار SPSS پردازش شدند. برای روزهای انتخاب شده آمار روزانه فشار ، دما و بردار باد سطح زمین؛ ارتفاع، دما،و بردار باد تراز 500 هکتو پاسکال از سایت cdc.noaa.gov‌ دریافت شد. برای به دست آوردن الگوهای فشار در منطقه مورد مطالعه، داده‌های فشار روزهای سرد در نرم افزار SPSS با استفاده از برنامه تحلیل عاملی به 11 عامل کاهش یافتند. این عامل ها در مجموع 95 درصد واریانس داده‌ها را تبیین ‌کردند. سپس با استفاده از روش ادغام وارد(Ward) برنامه خوشه بندی پراکندگی فشار روزانه 59 روز به چهار الگوی پرفشار غربی، کم‌فشار اورال، الگوی مداری، و پرفشار آرارات تقسیم شدند. این الگوها نشان دادند که در 70 درصد از موارد سرماهای شدید در شمال غرب ایران، اکثرا با استقرار ناوه ای عمیق بر روی شمال ایران و قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در قسمت عقب آن و همچنین وجود یک پرفشار در سطح زمین رخ می دهند. در بقیه موارد سرمایش تابشی سطح زمین عامل اصلی سرماهای شدید می باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Synoptic Origin of Cold Temperatures Over the Northwest of Iran

چکیده [English]

In order to identify the pressure patterns causing the cold weather over the northwestern Iran, daily lowest temperatures of six stations of the study area during January- March months of the 1986-2003 period were obtained from Meteorological Organization of Islamic Republic of Iran (IRIMO) in the quality controlled format. According to the defined threshold, the very cold days were extracted and their pressure distributions were classified to four patterns using the Spss Principal Component Analysis and Clustering programs. These four pressure patterns are: western anticyclones, Oral Low pressure, Ararat High pressure, and Zonal pattern. These patterns showed that in 70 percent of the days a deep 500 hPa trough located over Iran brings very cold air to the study area beneath its rear part. And at the surface a strong anticyclone develops. On the 30 percent of the times the surface radiational cooling is the major cause of the cold weather.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Synoptic analysis of cold weathers
  • Clustering
  • Principal component analysis
  • Classifying Pressure patterns