بررسی توزیع مکانی بارندگی فصلی و سالانه در غرب ایران

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

2 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

در این پژوهش توزیع مکانی بارندگی سالانه و فصلی در منطقه کوهستانی غرب ایران با استفاده از داده‌های 170 ایستگاه هواشناسی پراکنده در سطح منطقه در دوره آماری 00/1999- 66/1965 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین چگونگی توزیع بارندگی در طی سال با استفاده از نمایه تمرکز بارندگی محاسبه و تفاوت‌های مکانی بررسی گردید. نتیجه این پژوهش نشان داد که رژیم بارندگی بخش‌های شمالی کشور با بیشینه بارندگی در فصل بهار متفاوت از بخش‌های مرکزی و جنوبی منطقه مورد مطالعه می‌باشد که بیشتر بارندگی خود را در زمستان دریافت می کنند. بطور کلی پائیز و زمستان فصل‌های اصلی بارندگی در بخش‌های میانی و جنوبی منطقه مورد مطالعه می باشد. فصل تابستان فصل خشک منطقه به شمار می‌رود و تنها در برخی نقاط ممکن است در اثر ارتفاع بارندگی‌های همرفتی ایجاد گردد. شباهت نقشه بارندگی سالانه با بارندگی فصل زمستان و پائیز نشان می‌دهد که عرض جغرافیایی و ناهمواری‌ها عامل اصلی کنترل کننده بارندگی در منطقه می‌باشند. این شباهت همچنین بیانگر این نکته است که عوامل و مکانیسم‌های ایجاد بارندگی در منطقه مورد مطالعه یکسان می باشند. همچنین مشخص گردید که توزیع بارندگی در طی سال در منطقه تابع عرض جغرافیایی است و پراکنش بارندگی در طی سال در نیمه شمالی منطقه نسبت به نیمه جنوبی آن از نظم بیشتری برخوردار است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Spatial Patterns of Seasonal and Annual Precipitation in Western Iran

چکیده [English]

In this study spatial pattern of seasonal and annual precipitation in west mountainous region of Iran were investigated using a 35 hydrological year from 1965/66-1999/00 in 170 meteorological stations. In order to evaluate and analyze spatial differences across study area, time distribution of precipitation during the year were also investigated using precipitation Concentration Index (PCI). The results showed that the precipitation regime in north of study area with maximum in spring season is different from precipitation regime in southern part of study area where the maximum occur in winter. In general, winter and autumn are the rainy season in middle and southern parts of the study area. Summer is dry season in almost the entire region. In this season rarely precipitation may occur somewhere due to orographic activities. The observed similarity between winter, autumn and annual precipitation maps indicated that the precipitation in the study area is controlled by latitude and altitude factors. This similarity also implies that the precipitation mechanisms and triggers in most fraction of study area are similar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial pattern
  • precipitation
  • Western Iran
  • PCI