ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعة شهری و آسیب‌پذیری ناشی از زمین لغزش در دامنه‌های کوهستانی کلان‌شهر تهران

نویسندگان

چکیده

موضوعات مربوط به مطالعات ژئومورفولوژیکی از منظر ارزیابی در کلان‌شهر تهران که طی نیم قرن گذشته شرح و بسط یافته، متعدد است. تحلیل آسیب‌پذیری ناشی از زمین‌لغزش‌ها در تعامل با توسعه شهری در دامنه‌های کوهستانی، بخشی از این موضوعات به شمار می‌آید. یکی از راهکارهای مهم برای کاهش خسارت‌های ناشی از وقوع زمین‌لغزش (به‌جز پایدارسازی مناطق ناپایدار) دوری جستن از این مناطق است. در مقالة حاضر به‌منظور تعیین پهنه‌های مخاطره‌آمیز، نقشة پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه‌های کوهستانی شهر با استفاده از مدل شاخص زمین‌لغزش (LIM) تهیه شد. به کمک بازدیدهای میدانی و استفاده از تجربة متخصصان، از 8 عامل سنگ‌شناسی، ارتفاع، شیب‌ دامنه‌ها، جهت دامنه‌ها، میانگین بارش‌های سالانه، حداکثر بارش 24 ساعته (شدید)، فاصله از گسل‌ها، و فاصله از شبکة زهکشی، به‌عنوان عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش‌های منطقه استفاده شد. با انطباق نقشة نهایی به پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش حاصل از مدل فوق و نقشة مناطق شهری در حوضه‌های کوهستانی، مناطق شهرسازی‌شده به پهنه‌های با خطر کم و بسیار کم مجزا شد و این محدوده با حریم فعلی کلان‌شهر تهران مقایسه گردید. روش تحقیق بر پایة روش تحلیلی استوار است. ابزار اصلی پژوهش حاضر، سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. نتایج به دست آمده، نشان می‌دهد که برخی از محدوده‌های کوهستانی کلان‌شهر تهران مستعد حرکات لغزشی با خطر متوسط به بالا هستند. در زمان حاضر حدود 875 هکتار (معادل 3/17 درصد) از مناطق مسکونی محدوده‌های کوهستانی شهر در پهنه‌های با خطر متوسط به بالا توسعه یافته‌اند، که درنتیجة آن نیز خساراتی به برخی از واحدهای مسکونی وارد شده است. همچنین مقایسة خط حریم فعلی شهر تهران (به‌ویژه در قسمت‌های میانی آن) با مرز پهنه‌های کم‌خطر و پرخطر (خطر متوسط به بالا) نشان داد که این دو خط انطباق خوبی با یکدیگر ندارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geomorpholigic Assessment of Urban Development and Vulnerability Caused by Landslide in Mountainous Hillsides of Tehran Metropolis

نویسندگان [English]

  • a Safari
  • a Moghimi
چکیده [English]

The presence of glacial deposits is among the most important evidences of quaternary climatic changes. The Aalamkooh and Thakht-E-Solieman Glaciers are the samples of those glaciers in the Alborz Mountains. All Iranian and foreign researchers who have worked on the Alamkooh glaciers believe the glaciers of northern Alborz are parts of active ones in Iran. The objective of this research is investigation of the previous performed works about the dynamics of glaciers through strict and quantitative measuring of Glacier motions. For reaching to this objective we considered the sections on glacier tongues and marked them during a four-years period which their changes were measured per year. The results show that the Alamkooh glaciers due to global warming are gradually melting. However It seems that in glacier time their activates served much more than this time. At present, they move in deep direction of valley with the maximum rate of 2.30 m. in each year. The existence of glacier landform, ice cores by the end of glacier tongue, change of volume of surface moraine, the presence of rimaye fissure at the end of glacier cirques, and destruction of climber’s housing made on the glacier tongue are counted as the most evidences of moving and activities of the glaciers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alamkooh
  • Climatic changes
  • glacier
  • glacier erosion
  • Takht-E-Soleyman