رودسنگ قلعه در دامنة شمالی کوه کیامکی در شمال‌غرب ایران و دلالت آن بر تغییرات اقلیمی هولوسن

نویسنده

چکیده

در سال‌‌‌های اخیر مطالعاتی در مورد شناسایی آثار ژئومورفیکی بزرگ‌مقیاس مرتبط با تغییرات اقلیمی کواترنری در منطقه صورت گرفته است. با این حال، بسط دانسته‌‌ها در مورد چگونگی تکامل اشکال دامنه‌ای منطقه در گذشته، بدون تحلیل‌‌‌های دقیق اشکال ژئومورفیکی دامنه‌ای امکان‌پذیر نیست و بدون این تحلیل‌‌ها، اطلاعات مرتبط با چنین مناطقی ناقص خواهد بود. رودسنگ‌‌ها از جمله اشکال مرتبط با اقلیم‌‌‌های گذشته در دامنه شمالی توده نفوذی کوه‌ کیامکی در شمال غرب هستند که در کنار سایر اشکال پریگلاسیری منطقه، آثاری از تغییرات اقلیمی هولوسن را در خود دارند. رودسنگ قلعه به طول 630 متر و عرض متوسط 80 متر، مهم‌ترین و کامل‌ترین این رودسنگ‌‌ها به‌شمار می‌آید. در پژوهش حاضر سعی شده است که تغییرات اقلیمی هولوسن بر اساس داده‌‌‌های حاصل از کار‌‌های میدانی و تفسیر ویژگی‌‌‌های رودسنگ قلعه مورد ارزیابی قرار گیرد. رویش و استقرار درختچه‌‌ها در دورتادور رودسنگ‌‌‌های منطقه، ساختمان رودسنگ و وجود سه لایة مجزا، از جمله شواهد قابل استناد برای این تغییرات هستند. بر اساس نتایج این تحقیق، رودسنگ مورد مطالعه در واقع مشابه همنوعان خود در سایر مناطق دنیاست و در زمرة رودسنگ‌‌‌های ارتفاعات پایین‌تر و دامنه‌‌‌های پرشیب و رودسنگ‌‌‌هایی که بر روی بستری از خاک سطح دامنه قرار گرفته‌اند، واقع شده است. باوجود ناچیز بودن تغییرات اقلیمی هولوسن، وجود عواملی همچون شرایط مناسب هوازدگی سنگ‌‌های سازندة دامنه در ناحیه منبع، فعال بودن سازوکار‌‌های حمل نظیر بهمن‌‌های سنگی و فرایند جریان دانه‌ای با پوشش یخی، و شدت فعالیت فرایند ذوب و یخبندان در شرایط عاری از پوشش یخی، فعالیت رودسنگ را در دوره‌‌های سرد هولوسن شدت بخشیده است. در زمان حاضر چهار دورة گرم کنونی، دورة همزمان با عصر کوچک یخبندان، دورة گرم هولوسن فوقانی و دورة سرد همزمان با عصر آهن از روی ویژگی‌های رودسنگ مذکور قابل شناسایی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ghal-é blockstream on Northern slope of Keyamaky Mount. in the northwest of Iran: implications for Holocene climatic changes

نویسنده [English]

  • d Mokhtari
چکیده [English]

In recent years there has been studies concerning the investigation of macro-scale geomorphic proxies of Quaternary climatic changes in the study area. Without detail analysis of slope geomorphic features, there can be little progress on expanding the knowledge of past slope development in the northwestern Iran high mountain environments. Consequently, the information pertaining to these Quaternary environments has remained rather rudimentary. Block streams are among landforms that relate to past climatic changes on Northern slope of Keyamaky Mount. The paper describes the Ghal-é blockstream as the most important and complete blockstream in study area with dimensions in 630m. longitude and meanly 80m. width. In this study, Holocene climatic changes evaluation is based on data gained from field studies and interpretation of Ghal-é blockstream characteristics. Botanical development and rehabilitation of small trees around blockstream, blockstream structure and existence of three distinct layers are reliable proxies for Holocene climatic changes. The results showed that the characteristics described for Ghalee blockstream closely resemble those of other areas in the world. This blockstream is among low altitude and steep slope blockstreams that settled on superficial slope deposits containing blocks. In spite of insignificant climatic changes in Holocene, the existence of factors such as fit conditions for bedrock weathering, activity of rock avalanches and frost-coated clast flows as transportation mechanisms, and activity of frost and melt process have been result severe blockstream activity in study area. However, four periods including present warm period, little ice age synchronous period, upper Holocene warm period, and iron epoch synchronous cold period are recognizable based on blockstream characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Blockstream
  • Climatic changes
  • holocene
  • Keyamaky
  • Periglacial landforms