موقعیت و فراوانی فصلی مسیرهای چرخندی در ترسالی‌های غرب میانی ایران

نویسندگان

چکیده

مطالعة انجام شده بر روی 66 سامانه چرخندی در دوره‌های ترسالی غرب میانی ایران (2003-1973) نشان داد که مراکز چرخندزایی مدیترانه، سودان و دریای سرخ و نیز بین‌النهرین در ترسالی‌های شدید منطقه، به شدت فعال‌اند و بیشترین نقش را در بارش‌های دوره مرطوب منطقه ایفا می‌کنند. به‌طور کلی، سامانه‌های مذکور با توجه به الگوهای همدیدی حاکم، از سه مسیر عمدة زیر وارد منطقه می‌شوند:
الف) از مناطق چرخند‌زایی غرب و مرکز مدیترانه و نیز شمال قبرس در ترکیه که به سمت شمال شرق حرکت می‌کنند و غالباً با تقویت در شرق دریای خزر به طرف دریاچه آرال ادامه مسیر می‌دهند.
ب) از منطقه چرخندزایی قبرس و شمال بین‌النهرین شروع می‌شوند و با جهت شمال‌شرقی ـ جنوب‌غربی به طرف منطقه مورد مطالعه در شرق زاگرس کشیده می‌شوند.
ج) از قبرس و نیمة شمالی دریای سرخ و بین‌النهرین به طرف شمال خلیج‌فارس حرکت می‌کنند و با عبور از زاگرس به طرف شمال شرق و گاهی اوقات به جنوب شرق ایران کشیده می‌شوند.
تعداد چرخند‌ها و نیز مسیرهای چرخندی فصل پاییز به علت وجود وردش در عقب‌نشینی کمربند پرفشار جنب حاره دارای وردایی زیادی است. چرخند‌های فصل زمستان دارای عمر طولانی‌تری نسبت به فصول دیگر و نیز فشار مرکزی کمتری در مقایسه با پاییز و فشار بالاتری در مقایسه با فصل بهار هستند. چرخند‌های این فصل عمدتاً به‌علت غلبة حالت دینامیکی ـ علاوه بر شرایط پیش‌گفته ـ دارای جابه‌جایی بیشتری نیز هستند. اگرچه پراکندگی تقریباً زیادی در مسیرهای چرخندی بهار مشاهده می‌شود ولی دو مسیر مشخص شده در فصل زمستان با کمی تغییر در این فصل نیز مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Seasonal Location and Frequency of Cyclonic Trackes in Wet Periods of Midwest of Iran

نویسندگان [English]

  • M Jafarbeglou
  • F Khoshakhlagh
  • R Ouji
چکیده [English]

This research that was made on 66 cyclones in wet periods of Midwest of Iran in a given period (1973-2003) shows that in intense wet periods, cyclogensis centers of Mediterranean sea, Sudan, Red sea and Mesopotamia were severely active and have been very effective in rainfall of study area. Such systems in general, with respect to dominant synoptic patterns, enters into study area from three main tracks:
A) From west and central Mediterranean cyclogensis centers and also north of Cyprus island toward northeast of study area. These systems with reinforcing in east of Caspian Sea follow to Aral's lake.
B) From cyclogenesis area of Cyprus and north of Mesopotamia toward study area
in east of Zagros ranges extended to northeast and Aral's lake.
C) From Cyprus and north part of Red sea and Mesopotamia toward north Persian Gulf and by passing from Zagros ranges extended to southeast and northeast of Iran.
Cyclone's frequency and tracks have change very much in autumn because of variation in equatorward motion of STHP. Winter cyclones have long duration than the other seasons and their central pressures are higher than spring and lower than autumn ones. In addition, these cyclones- because of their dynamic conditions- have longer tracks. Although spring's cyclonic tracks have more variety, but with slight change two marked tracks of winter are also shown in spring.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyclonic tracks
  • Iran Midwest
  • Seasonal cyclonic frequency
  • Wet Period