تحلیل همدیدی رخداد سیلاب در حوضه ماسوله

نویسنده

چکیده

در پژوهش حاضر به بررسی سیل در حوضه ماسوله پرداخته شده است. ابعاد مطالعه به دبی‌ایستگاه کمادول در دوره 18 ساله 2003-1984 (81-1363) و بررسی علل سیلاب‌های دورة موردنظر و الگوهای همدیدی ایجاد سیل محدود می‌شود. به‌منظور تحلیل سیل، دبی‌های متوسط روزانه و حداکثر لحظه‌ای ایستگاه کمادول بررسی شده و برای کنترل صحت داده‌ها از ایستگاه چومثقال در پایین‌دست حوضه و گزارش‌های ستاد حوادث غیرمترقبه استان کمک گرفته شده است. در دوره مطالعاتی 181 سیل استخراج گردید و از بین سیلاب‌های موردنظر 61 سیل در فاصله زمانی 81-1375 به منظور بررسی انتخاب شد. پس از بررسی سیلاب‌ها با توجه به عوامل مؤثر در ایجاد آنها به دو گروه اصلی تقسیم‌شدند. گروه اول، سیلاب‌های ناشی از ناپایداری هوا و استقرار سامانه باران‌زا در سطح حوضه است و گروه دوم سیلاب‌هایی است که میزان بارش در آنها اندک است اما دبی در فاصله کوتاهی از آبراهه اصلی طغیانی و وحشی قرار دارد،‌ که البته در ایستگاه کمادول میزان آن حتی کمتر از میانگین دوره است. 49 درصد سیلاب‌های حوضه مربوط به این دسته است. برای بقیه سیل‌ها نیز با بررسی نقشه‌های سینوپتیکی مربوط به سطح زمین و تراز 700 و 500 هکتوپاسکال 3 الگوی سیل‌زا شناسایی گردید. تفاوت عمدة این الگوها از نظر موقعیت سامانه‌های چرخندی و واچرخندی نسبت به حوضه و مسیر حرکت آن از روی منابع رطوبتی است. منشأ مدل‌های چرخندی، دریای مدیترانه و سیاه است و مدل‌های واچرخندی نیز عمدتاً بر روی دریای خزر و به‌ندرت نیز از دریای سیاه است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که سامانه‌های مذکور برحسب ویژگی و یا توقف خود بر روی حوضه ماسوله از یک تا حداکثر سه روز پی در پی ایجاد سیل کرده‌اند. و از کل سیلاب‌های انتخابی 34 مورد آن یک روزه، 13 مورد دو روزه و 14 مورد آن سه روزه است. از نظر توزیع زمانی نیز بیشترین سیل‌ها در فاصله ماه‌های سپتامبر (شهریور) تا اکتبر (مهر) و در اواخر زمستان تا اوایل بهار به ثبت رسیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Synoptic Analysis of Masoule Catchments Floods

نویسنده [English]

  • p Rezaei
چکیده [English]

The main aim of the current paper is to discuss the important effective variables, particularly synoptic patterns, in creating flood in Masoule basin using flood discharge data in Komadoul station during 20 year period (1984-2003). To achieve the aim, daily average and instantaneous maximum of discharge in mentioned station were used. Data accuracy was done using the data for Chomesghal station and technical report from the unexpected events section in the area. In the study period, among the 181 identified flash flood events, 61 events were chosen between years 1996-2003. Then, based on the most effective creator parameters, they were classified into two main groups; events which were due to atmospheric instability and synoptic patterns and those occurred as a result of combination rainfall and short length of main channel. About 51% and 49% of destructive floods in the study area belong to the first and second groups, respectively. Using the synoptic maps of surface level, 700 and 500 HP, and based on the position of cyclone and anticyclone on basin and their movement over the moisture resources, three specified patterns was distinguished. The cyclonic systems come from Mediterranean Sea and Black Sea, while the anti-cyclonic models mainly come from Caspian Sea and rarely from Black Sea. The result of the research also showed that mentioned systems, based on their characteristics or establishment period on the basin, have been made flood with different magnitude. Among the sampled events, 34, 13, and 14 events were adjusted with one, two and three consecutive day rainfall, respectively. From the temporal point of view, distribution of flood shown that most of them were occurred between Sept. and Oct., late winter and early spring.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flood
  • Masoule catchment
  • synoptic patterns