ارزیابی کمّی ژئوسایت‌های نمکی استان سمنان با روش‌های بریلها و پرالونگ با تأکید بر ژئوسایت‌‌های غرب استان

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. بدین صورت که، پس از مشخص‌کردن و تعیین حدود ژئوسایت‌ها، نخست از میان ۵۰ ژئوسایت نمکی، ۳۵ ژئوسایت بر اساس چهار معیارـ شهرت، تمامیت، نادربودن، و دانش علمی‌ـ و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) انتخاب شد. سپس، از روش نوین بریلها و روش پرالونگ برای ارزیابی کمّی ژئوسایت‌های نمکی استفاده شد. نتایج حاصل از ارزیابی ژئوسایت‌ها بیانگر آن است که در هر دو روش ژئوسایت‌های گنبدهای نمکی جنوب سمنان، معدن کوهدشت کهن، و معدن ملحه به‌ترتیب با کسب بالاترین امتیازات (۶۹/۳، ۵۴۶/۳، و ۵۳/۳) از کل امتیاز ۴ در روش بریلها و ۷۲۲/۰، ۶۸/۰، و ۶۴۶/۰ از کل امتیاز ۱ در روش پرالونگ در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفته‌اند و توانایی بسیاری در جذب توریسم و تبدیل‌شدن به کالای اقتصادی را دارند. نتایج طبقه‌بندی ریسک خطر اضمحلال ژئوسایت‌ها با روش بریلها نشان داد که فقط ژئوسایت کوهدشت کهن در ریسک تخریب زیاد قرار دارد و بقیة ژئوسایت‌ها در طبقة خطر متوسط و کم قرار دارند. همچنین، طبق نتایج روش پرالونگ، عیار بهره‌وری همة ژئوسایت‌ها پایین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Quantitative assessment of salt geomorphosites in Semnan Province using Brilha and Pralong methods with emphasis on west province geosites

نویسندگان [English]

  • Mehran Maghsoudi 1
  • Alireza Arabameri 2
1 Associate Professor of Geomorphology, University of Tehran, Iran
2 PhD Student in Geomorphology, Faculty of Humanities, Department of Geography, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Nowadays, along with other social and cultural attractions, the geomorphological and climate attractions have the special importance for economic studies and policy making. Geotourism is a new approach to explain the earth planet and its natural capital. In addition to educational and scientific roles, it can cause development of regional tourism and offer strategies for sustainable development in the geotourism sites. Geotourism is one of the new areas in tourism that follow tourism principles and in relation with the studies of geology, geomorphology, natural landscapes, landforms, stones and minerals with emphasis on the processes that create these shapes. This branch of tourism introduce the geology and geomorphology phenomena to tourists by observing the international rules and standards along with keeping the local identity and also arrangement and organization of this treasure observation and preventing from  destroying by human mainly for developing region. Therefore, it emphasizes on a set of geographical, geology, bio–environmental, cultural and ancient heritage characterizations. It is necessary for geotourism development in each region to identify the various geotourist attractions such as desert, coastal, volcanic, and mountainous regions and its development need programming and cost spending that finally result in geotourism development of the region. This activity, not only have economical, ecological and cultural – social benefits but also provide the employment of extensive range of students in mine, bio–environment, geography, geology areas and etc. Geomorphotourism is an approach that emphasizes on the use of geomorphological and geological features and their ability with a focus on saving these features and forms and sustainable use of them. This approach also places an emphasis on maintaining the geographical identity and referring to the relationship between geotourism and historic - cultural signs and reminders and also interactions between geomorphology and tourism. That eventually would be related to human activities and the history of the human life. Thus, geomorphotourism is resulted from a combination of tourism goods, services, and foundations that are promoted in the specific region and related cultural elements. Geomorphosite assessment is an issue that most of the geographers are interested in.  The various studies have been carried out in internal and world level about estimating the geomarphosites in two past decades and today they are doing with increasing trend. In this research, the capability of landforms resulted from salt diapirism have been estimated in development of tourism in Semnan. Semnan have been known as a salt tourism pole but unfortunately, there isn’t any research about tourism result from the salt diapirism in this city and even Iran.
 
Materials and methods
Semnan province is located between 5151′ 51″ E and 5703′ 00″ E from prime meridian and 3413′ 00″ N and 3720′ 00″ from Equator. In this study, descriptive - analytical indicators and brilha method have been used to analyze the data. Salt Geomorphosites of Semnan Province have been identified with using the satellite image processing and combined with topographical and geological maps.  Geomorphological properties of the sites had been studied based on Brilha method with the help of library and field studies. The instrument used in this study consists of Digital Elevation Model (DEM), ETM Satellite Images, IRS Images, and Topography Maps in scale of 1:50000 produced by Iran Geographical Organization of the Armed Forces and Geological Maps in the Scale of 1:150000. In the first step,  35 cases of the most important attractions of geo-tourism features in the Semnan province has been selected. Then, the value and criteria have been determined according to brilha method and then each geomorphosite was evaluated. Brilha method is a Quantitive technique for primary evaluation of geomorphosites from the view point of planning and sustainable management of natural heritage sites and turning them into tourist destinations. This method includes 4 criteria including Scientific, Educational, touristic and degradation risk and 37 indicators.
 
Results and discussion
Landform configuration is one of the tectonic effects of salty diapiar in large and small scales. Geomorphological landform is a geomorphological event that has scientific, cultural – historical, geology and social- economical values according to human identification. In this research, salty capabilities of Semnan province are evaluated for geotourism development. From the salty landforms, finally 35 geomorphosite in the semnan province were selected for  evaluation. In order to select these features, some criteria such as representativeness, rarity, integrity and Scientific Knowledge had been considered. The results show that in the Scientific and Educational Criteria, Geomorphosites of Salty dome in southern Semnan has the highest value (3.8, 3.73) and then is placed on the first order. In the touristic criteria, Geomorphosites of Kohdasht Kohan Salty dome get the highest value (3.63) and then is placed on the first order.
 
Conclusion
In this research, we tried to estimate the capability of salty domes geomorphosites in Semnan Province from geological and geomorphological point of view according to brilha model. The results have indicated that salty geomorphosites have high scientific, protective and aesthetic values but from the view point of tourism services and foundation they are faced with several problems and there aren’t enough facilities in this field. High protection level in this area is not related to administrative and scientific protection but it is related to lack of awareness of these geomorphosites. This means that the authorities and planners performed weak in the field of introducing the desert geomorphosites of the Semnan province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • assessment
  • Brilha method
  • Geomorphotourism
  • Geosite
  • Semnan Province
احمدی، ع.م.؛ تقیان، ع.ر.؛ یمانی، م. و موسوی، ح. (۱۳۹۵). ارزیابی منطقة اورامات جهت توسعة ژئوتوریسم و با هدف پیشنهاد منطقه به عنوان ژئوپارک ملی- جهانی، پژوهش‌هایژئومورفولوژیکمّی، ۴: ۱۶-۱.
اسدی، ن. و زارع، م. (۱۳۸۶). نقش گنبدها و غارهای نمکی در ایجاد ژئوپارک و توسعة ژئوتوریسم در ایران، مجموعهمقالاتهمایشنقشژئوپارکدرتوسعةگردشگری، سازمان منطقه‌ای آزاد قشم، کمیسیون ملی یونسکو، قشم.
اصغری سراسکانرود، ص.؛ تقی‌لو، ع.ا. و زینالی، ب. (۱۳۹۴). ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه‏ای با تأکید بر ژئوتوریسم (مطالعة موردی: هفت‌چشمة نقده، درة قاسملو، و بند ارومیه)، فصل‌نامة برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، 5(17): ۱۷۸-۱۶۳.
بیات، م. و قاسمی، ن. (۱۳۹۴). مورفولوژی دیاپیر نمکی در تعامل با ژئوتوریسم داخلی و خارجی و نقش آن در توسعة پایدار منطقه‌ای استان فارس، برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، 5(20): ۲۱۴-۲۰۳.
بیات، م. و هاشمی حسینی، پ. (۱۳۸۸). پتانسیل‌های گردشگری گنبدهای نمکی با تأکید بر توریسم‌درمانی، مجموعه‌مقالاتبیست‌وهفتمینگردهماییعلومزمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
مختاری، د. (۱۳۹۴). ژئوتوریسم، انتشارات دانشگاه تبریز.
سلمانی، م.؛ فرجی سبکبار، ح.ع.؛ ناظمی، م. و اروجی، ح. (۱۳۹۴). ارزیابی توانمندی‏ها و کاربری‏های ژئومورفوسایت‏ها (مطالعة موردی: ژئومورفوسایت‏های شهرستان طبس)، پژوهشهایجغرافیایانسانی، ۴۷(1): ۱۹۲-۱۷۷.
شایان، س.؛ زارع، غ.ر.؛ شریفی‌کیا، م. و امیری، ش. (۱۳۹۱). شناسایی و تحلیل اشکال ژئومورفولوژیکی مرتبط با تحول گنبدهای نمکی (مطالعة موردی: گنبد نمکی کرسیا- دشت داراب)، پژوهش‌هایژئومورفولوژیکمّی، ۲: ۸۶-۷۳.
عنیفی، م.ا. و قنبری، ع.ر. (۱۳۸۸). بررسی جاذبه‌های ژئوتوریستی گنبدهای نمکی لارستان، فصل‌نامة جغرافیایطبیعی، 2(6): ۴۷-۳۱.
ملامهرعلیزاده، ف.؛ جنتی، م. و شایان، س. (۱۳۸۴). کارایی داده‌های سنجش از دور در تهیة نقشة لندفرم و نقش آن در برنامه‌ریزی‌های محیطی، فصل‌نامة مدرسعلومانسانی، ۹(3): ۱۴۸-۱۱۱.
مقصودی، م.؛ علیزاده، م.؛ رحیمی هرآبادی، س. و هدایی آرایی، م. (۱۳۹۱). ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت‏های گردشگری در پارک ملی کویر، مطالعاتمدیریتگردشگری، ۱۹: ۶۸-۴۹.
مقصودی، م.؛ علیزاده، م.؛ شریفی، ا. و حسینی‌پور، س. (۱۳۹۳). ارزیابی کمّی ژئومورفوسایت‌های منطقة تخت سلیمان با استفاده از روش فاسیلوس و همکاران با تأکید بر توسعة ژئوتوریسم، پژوهش‌هایژئومورفولوژیکمّی، 3(3): ۳۷-۲۳.
یمانی، م.؛ نگهبان، س.؛ رحیمی هرآبادی، س. و علیزاده، م. (۱۳۹۱). ژئومورفوتوریسم و مقایسة روش‌های ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها در توسعة گردشگری (مطالعة موردی: استان هرمزگان)، مجلة برنامه‌ریزیوتوسعةگردشگری، 1(1): ۱۰۴-۸۳.
 
Ahamdi, A.M.; Taghian, A.R.; Yamani, M. and Mousavi, S.H. (2016). Assessment of the Uramat region for the development of geotourism and with the aim of proposing the region as a national-global geopark, Quantitative geomorphological researches, 4: 1-16.
Anifi M.A. and Ghanbari A.R. (2009). Analysis of Geotoristical attractions of Larestan Salt doma, Journal of Physical Geomorphology, 2(6): 31-47.
Asadi, N and Zare, M. (2007). The role of domes and salt caves in creating geopark and developing geotourism in Iran, Proceedings of the Conference on the Role of Geopark in Tourism Development, Qeshm Free Zone Organization, National Commission for UNESCO, Qeshm.
Asgari Saraskanroud, S.; Taghiloo, A.A. and Zeynali, B. (2015). Comparative Evaluation Of Regional Tourism Potential With Emphasis on Geotourism (Case Study: Haft cheshmeh of Naghade, Gasemloo Valley And Band Valley), Journal of Regional Planning, 15(17): 163-178.
Bollati, I.; Smiraglia, C. and Pelfini, M. (2013). Assessment and selection of geomorphosites and trails in theMiage Glacier Area (Western Italian Alps), Environ Manag, 51(4): 951-967.
Bayat, M. and azizpour, F. (2015). Analysis of Influencing Factors on Agricultural Land Fragmentation of KHomeyn County (Case study: Mishijan Olya village), Journal of Regional Planning, 5 (20): 203-214.
Brilha, J. (2005). Património Geológico e Geoconservação: a Conservação da Natureza na sua Vertente Geológica, Palimage Editores, Viseu.
Brilha, J. (2015). Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: a Review, The European Association for Conservation of the Geological Heritage, DOI 10.1007/s12371-014-0139-3.
Bruschi, V.M. and Cendrero, A. (2009). Direct and parametric methods for the assessment of geosites and geomorphosites. In: Reynard E, Coratza P, Regolini-Bissig G (eds) Geomorphosites, Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München. Section II, pp. 73-88.
Bruschi, V.M.; Cendrero, A. and Albertos, J.A.C. (2011). A statistical approach to the validation and optimisation of geoheritage assessment procedures, Geoheritage, 3(3): 131-149.
Comanescu, L.; Nedelea, A. and Dobre, R. (2011). Evaluation of geomorpho- sites in Vistea Valley (Fagaras Mountains-Carpathians, Romania), International Journal of the Physical Sciences, 6: 1161-1168.
Cendrero, A. (1996 a). El patrimonio geológico. Ideas para su protección, conservación y utilización. In: El patrimonio geológico, Bases para su valoración, protección, conservación y utilización, Serie Monografías del Ministerio de Obras Públicas, Transportesy Medio Ambiente, Ministerio de Obras Públicas, Transportesy Medio Ambiente, Madrid, pp. 17-27.
Cendrero, A. (1996 b). Propuestas sobre criterios para la clasificacióny catalogación del patrimonio geológico. In: El patrimonio geológico, Bases para su valoración, protección, conservación y utilización, Serie Monografías del Ministerio de Obras Públicas, Transportesy Medio Ambiente, Ministerio de Obras Públicas, Transportesy Medio Ambiente, Madrid, pp. 29-38.
Coratza, P. and Giusti, C. (2005). Methodological proposal for the assessment of scientific quality of geomorphosites, II Quaternario, Italien, J. Quat Sci, 18(1): 307-313.
Fassoulas, C.; Mouriki, D.; Dimitriou-Nikolakis, P. and Iliopoulos, G. (2012). Quantitative assessment of geotopes as an effective tool for geoheritage management, Geoheritage, 4(3): 177-193.
Henriques, M.H.; Pena dos Reis, R.; Brilha, J. and Mota, T.S. (2011). Geoconservation as an emerging geoscience, Geoheritage, 3(2): 117-128.
Gutierrez, F.; Gutierrez, M.; Desir, G.; Guerrero, J.; Lucha, P.; Marin, C. and Garcia-Ruiz, J.M. (2005). Abstracts Volume, Sixth International Conference on Geomorphology, Zaragoza ‎‎(Spain), 7-11/9/2005.‎
Ielenicz, M. (2009). Geotope, Geosite, Geomorpho sites, The Annals of Valahia University of Târgovişte, Geographical Series, Tome 9/ 2009.
Leung, P.; Muraoka, J.; Nakamoto, S.T. and Pooley, Z. (1998). Evaluating Fisheries Management Options in Hawaii Using Analytichierarchy Process (AHP), Fisheries Research, 36: 171-183.
Maghsoudi, M.; Alizadeh, M.; Rahimi Herabadi, S. and Hedyi Arayi, M. (2012). Assessment of Touristical Geomorphosits in national park, Journal of Researchs of Tourism Management, 11: 49-68.
Maghsoudi, M.; Alizadeh, M.; Sharifi, A. and Hosanipour, S. (2014). Quantitive Assessment of Takht Solayman Geomorphosites with emphasis on Geotourism development, Quantitive Geomorphology Researches, 3(3): 23-37.
Mokhtari, D. (2015). Geotourism. Yazd University Press, 671 p.
Molamehr Alizadeh, F., Janati, M. and Shayan, S. (2005). Application of Remote Sensing data in providing Landform Maps in its role in environmental planning, Journal of modares, 9(3): 111-148.
Pereira, P. and Pereira, D.I. (2010). Methodological guidelines for geomorphosite assessment, Géomorphol Relief, Processus, Environ, 2: 215-222.
Pereira, P. and Pereira, D.I. (2012). Assessment of geosites tourism value in geoparks: the example of Arouca Geopark (Portugal), Proceedings of the 11th European Geoparks Conference, Arouca, pp. 231-232.
Pereira, P.; Pereira, D.I. and Alves, M.I.C. (2007). Geomorphosite assessment in Montesinho Natural Park (Portugal), Geogr Helv, 62: 159-168.
Prolong, J. (2005). A method for assessing the tourist potential and use of geomorphological sites, Geomorphologies, Relief, processes, Environment 3:189-196.
Pralong, J.P. and Reynard, E. (2005). A proposal for the classification of geomorphological sites depending on their tourist value, Quaternario, 18(1): 315-321.
Reynard, E. (2009). The assessment of geomorphosites, In: Reynard E., Coratza P., Regolini-Bissig G. (eds) Geomorphosites, Verlag Dr. Friedrich Pfeil, Munchen, pp. 63-71.
Panizza, M. and Piacente, S. (2008). Geomorphosites and Geotourism, Rev. Academica, 2(1): 5-9.
Reynard, E.; Fontana, G.; Kozlik, L. and Scapozza, C. (2007). A method for assessing "scientific" and "additional values" of geomorphosites, Geographica Helvetica Jg, 62(3): 148-158.
Ranjbar M. (2009). Geotoristical potential of Zinkan tang, Marivan City, Geomorphological Landscapes, 4(9): 81-100.
Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw Hill, New York.
Salmani, M.; Ali Faraji Sabokbar, H.; Nazemi, M. and Orouji, H. (2014). Evaluation of the Capabilities and Uses of Geomorphosites (Case Study: Geomorphosites of Tabas County), Human Geography Research Quarterly, 47(1): 177-192.
Shayan, S.; Zareh, Gh.R.; Sharifikia, M. and Amiri, S. (2012). Detection and analyzation of Geomorphological Forms Intercommunicated with revolution of Salt Dome (Case Study: Kersia Salt Dome), Quantitive Geomorphology Researches, 2: 73-86.
Vujicic, D.M.; Djordjije, A.; Vasiljevic, D.A.; Markovic, B.S.; Hose, A.T.; Lukic, T.; Hadzic, O. and Janievic, S. (2011). Preliminary Geosites Assessment Model (GAM) and its Application on Fruska Gora Mountain, Potential Geotourism Detinarion of Serbia, Acta geographica Slovenica, 51(2): 361-37.
Yamani, M.; Negahban, S.; Rahimi Herabadi, S. and Alizadeh, M. (2012). Geomorphotourism and Comparision of Geomorphosites Assessment Methods in development of tourism (Case Study: Hormozgan Province), Planning and tourism development, 1(1): 83-104.