برخی رویکردهای فلسفی در مورد مشاهده در ژئومورفولوژی.

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

گروه جغرافیا، دانشکده علوم‌انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

طبق سنت حاکم، ژئومورفولوژی یک‌رشته میدانی بوده و مشاهده یکی از ارکان کارهای میدانی را تشکیل می‌دهد. در هر حوزه‌ای از دانش بشر، عنصر یا مورد مشاهداتی، ممکن است متفاوت باشد. مشاهده طبیعت و عناصر تشکیل‌دهنده آن‌که بخشی از معرفت‌شناسی در ژئومورفولوژی است، مستلزم ارتباط فعال با واقعیت مورد مشاهده است. دیدن و مشاهده چشم‌اندازها، لندفرم‌ها و حوضه‌های آبریز به‌عنوان یک سنت دیرینه در علوم زمین و به‌ویژه ژئومورفولوژی، علاوه بر اینکه یک فرایند حسی است، ازلحاظ نگرش‌های فلسفی متفاوت در فرایند پژوهش ژئومورفیک، جایگاه و اهمیت خاصی دارد. به عبارتی، دانش نیز مانند چشم‌انداز، چند زادی است و در دستیابی به معرفت (شناخت، دانش، آگاهی) نسبت به موضوعات موردبررسی در هر قلمرو علمی، چگونگی اندیشیدن خود بن‌مایه‌های فلسفی دارد. مشاهده بدون اینکه نظریه‌ای را از قبل در ذهن داشته باشیم و آن را دنبال کنیم (پوزیتیویسم منطقی) و نظریه محور (نظریه بار) بودن مشاهدات (در واقع‌گرایی)، دو دیدگاهی است که در این مقاله موردبررسی قرارگرفته‌اند. با توجه به رویکردهای فلسفی، مفاهیم، اهداف و نتایج به‌دست‌آمده، متفاوت خواهد بود. درهرحال، در ژئومورفولوژی، مشاهده نقش کنترل‌کننده اصلی را دارد

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Some philosophical Approaches on Observation in Geomorphology .

نویسنده [English]

  • Reza Khoshraftar
Department of Geography, University of Zanjan, Zanjan
چکیده [English]

 ABSTRACT
According to the dominant tradition, geomorphology is a field discipline and observation is one of the pillars of fieldwork. In any field of human knowledge, the element or observation may be different. Observing nature and its constituent elements, which is a part of epistemology in geomorphology, requires an active relationship with the observed reality. Seeing and observing landscapes, landforms and watersheds as an ancient tradition in earth sciences and especially geomorphology, in addition to being a sensory process, has a special place and importance in terms of different philosophical attitudes in the process of geomorphic research. In other words, knowledge is multi-generational like landscapes, and in attaining knowledge (cognition, knowledge, awareness) regarding the subjects investigated in each scientific field, the way of thinking has philosophical principles. Observing without a theory in mind (logical positivism) and theory-laden observations (in realism), are two approaches that have been examined in this paper. According to the philosophical approaches, concepts, goals and results will be different. However, in geomorphology, observation plays the main controlling role
Extended abstract
Introduction
he daily life of a geographer requires asking research questions, collecting and analyzing data, and it is necessary to obtain information about the surrounding world through observation to produce knowledge. In the ancient and medieval world, science relied entirely on direct observation. Since the development of classical geography in ancient Greece, until the first half of the 19th century, the tradition of observation persisted. In philosophical texts and philosophy of science, whenever there is talk of observation, it means observation. This process relies on the function of the eyes, one of the five senses, and observations are made with the five senses as the foundation of science. In the observation process, observers collect information through sensory organs such as eyes and ears and decode the surrounding world. Therefore, observation is a fluid, dynamic process and a special activity. Different fields of knowledge, including mathematics, earth sciences and human sciences, use different methods and evidence according to the goals and subject. At the same time, the raw materials of any science must always be a collection of facts. What these facts are, is the first step in knowing an object. These raw materials or facts in geomorphology are landforms, landscapes and processes, and observation is valuable for geomorphologists traditionally. In the historical development of geomorphological science, before laboratory work and instrumental observation were possible, direct observations were the most important way to obtain evidence. The purpose of this article is to investigate philosophical approaches to the value and importance of observation in geomorphology.
 
Methodology
According to the nature of the discussion related to the role and importance of observation in geomorphology, different views of scientists, philosophers and especially philosophers of science were reviewed in a review study.  Unfortunately, philosophical and methodological discussions in physical geography, especially geomorphology, have been scattered and limited in terms of effectiveness and efficiency. Most physical geographers and geomorphologists spend little time on data collection methods and methodologies. It is obvious that, like other sciences, there are many and sometimes contradictory and conflicting viewpoints in this field, so only the importance and place of observation in the two viewpoints of logical positivism and realism have been investigated. The working method is more than mere description, it is analytical and comparative, and by explaining the viewpoints and presenting examples, tries to examine the importance of observation and its role in inductive and comparative reasoning, and finally knowing and understanding geomorphic phenomena.
 
Results and discussion
Observation and theory
The foundation of new science is observation (Rhoads and Thorn, 1993). In the process of observation, light rays hit the retina and create a short memory (image memory) lasting several thousandths of a second. This process is the main driver needed to give time for recognition and subsequent processing (Wolf, 2009: 93). From Leonardo da Vinci's (1519-1452) point of view, science had a visual aspect in principle (Birashak et al, 2004: 766), and he performed repeated experiments to observe the flow conditions and sediment transport in rivers (Orme, 2013). One of the important aspects of science is theorizing (Okasha, 2008: 2), and research in geography can be beneficial in creating a bridge between observation and theory (Rhoads and Wilson, 2010: 27(. English geographer Peter Haggett considered the observation of the earth's surface as one of the three pillars of geography (Goudie, 1986) and believed that models are a bridge between observation and theory (Dollfus, 1991: 46). in the 18th century and until the middle of the 19th century AD, observation was the only method of obtaining primary data in geomorphology fieldwork (Church, 2013). Recently, there have been debates about the relative importance of theory and observation in geomorphology. While Baker and Twidale emphasize the priority of observation over theory, Rhodes and Thorn have argued that this view is misleading because almost all scientific observation is inherently entwined with theoretical assumptions (Rhoads and Thorn, 1996b).
 Observation in logical positivism
Logical positivism has an empirical and inductive approach to research that was formed from the beginning of new science at the beginning of the 16th century. In the classical view of the scientific method (inductive model), scientific research begins with observation and tries to organize the facts in the form of explanatory systematic relationships by presenting a theory. In the positivist approach, observation is objective and real (Rhoads and Wilson, 2010: 28), and this view assumes that humans are capable of pure observation, that is, the observations made by humans are an accurate and pure reflection of reality (Rhoads and Thorn, 1993). Reichenbach (1891-1953), one of the main leaders of logical positivism, believed that knowledge begins with observation (Reichenbach, 1992: 209) and observation is the basis of all knowledge (Rhoads and Wilson, 2010: 27).
Theory-laden observation
From Popper's point of view, there is never such a thing as pure observation because observation is always selective and theory-laden (Khormshahi, 1999: 123). Also, regular sequences of observable events (which is the basis of positivism) are relatively rare in nature (Benton and Craib, 2015: 231). Knowledge is not obtained directly by looking at or measuring what is happening but requires a subtle and creative interpretation of the interaction between people and subjects (Slaymaker, 2017). Due to Newton's successes, the method of observation and induction attracted the attention of philosophers of science, and various views of observations and induction were proposed (Sadeghi, 2015: 14). The inductive method relies on theorizing from a large number of observations, in other words, repeated observations (Wilson, 1972).
In the first decades of the 19th century, compared to composition and explanation, field observation and description prevailed (Orme, 2004). Gao et al. believe that at least since Gilbert and Davis, geomorphologists have followed and applied theory-laden observational techniques (Gao et al., 2015). Although Davis' erosion cycle theory was based on extensive field observations of landforms in the eastern United States and Europe (Sims, 2014), his theories did not have a solid foundation in field observations and experiments (Harrison, 2005).
 
Conclusion
The science of geomorphology, with its dual identity, has been historical and process (quantitative (. At the same time, landscapes and landforms, which form the basis of geomorphological studies, are temporal and dependent on a specific place. Direct observation, experience, and testing, which form the foundations of the positivist approach and inductive reasoning, are not possible in all cases. Observation has a great value in both positivist and realist approaches, whether in the theory before observation (realism) or in neutral observation (logical positivism. ( Using a method, in addition to the material consequences, indicates the mental approach and worldview of people towards the field of geomorphological studies. Young geomorphologists should be aware of the limitations and the advantages of each while familiarizing themselves with different philosophical approaches. In the epistemology of geomorphology, with any approach to the subject of observation, direct and instrumental observation will remain an integral part of geomorphology studies. A good and deep observation of geosphere phenomena in geomorphology, while forming a part of people's intellectual abilities, can be an important and effective technique for geomorphologists.
 
Funding
There is no funding support.
 
Authors’ Contribution
All of the authors approved the content of the manuscript and agreed on all aspects of the work.
 
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
 
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geomorphology
  • Observational
  • Theory-laden observation
  • Theory- neutral observation
  1. آرامسترانگ، توماس. (1389). هوش­های چندگانه در کلاس­های درس. ترجمه: مهشید صفری، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرسه.
  2. اردکانی، محمدرضا. (1393). اکولوژی. چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  3. اکاشا، سمیر. (1378). فلسفه علم. ترجمه هومن پناهنده، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
  4. باقری نوع­پرست، خسرو. (1390). نظریه: علم تجربی دینی، نگاهی معرفت­شناختی به رابطه دین با علوم‌انسانی. چاپ دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  5. بن آری، موتی. (1392). نظریه علمی چیست؟. ترجمه فریبرز مجیدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مازیار.
  6. بنتون، تد و کرایب، یان. (1394). فلسفه علوم اجتماعی: بنیان­های فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمه: شهناز مسمی پرست و محمود متحد، چاپ پنجم، تهران: نشر آگه.
  7. بیرشک، بهروز؛ ثاقب­فر، مرتضی؛ شفیعی‌ها، محمدهادی؛ قلم سیاه، ابوالقاسم؛ مجیدی، فریبرز؛ محبوبین، صادق و مهاجر، کیومرث. (1383). خلاصه زندگی­نامه دانشمندان علمی. چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  8. پوپر، کارل ریموند. (1384). می­دانم که هیچ نمی­دانم. ترجمه، پرویز دستمالچی، چاپ اول، تهران: انتشارات ققنوس.
  9. پوپر، کارل ریموند. (1389). اسطوره چهارچوب در دفاع از علم و عقلانیت. ترجمه علی پایا، چاپ سوم، تهران: انتشارات طرح نو.
  10. پوپر، کارل ریموند. (1391). منطق اکتشاف علمی. ترجمه سید حسین کمالی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  11. پوپر، کارل ریموند. (1392). زندگی سراسر حل مسئله است. ترجمه، شهریار خواجیان، چاپ نهم، تهران، نشر مرکز.
  12. پیکانی، جلال. (1397). نظریه­های متأخر توجیه و شناخت. چاپ اول، تهران: انتشارات تیسا.
  13. حیدری، فرامرز. (1396). بن‌مایه‌های فلسفه علم. چاپ اول، تهران: انتشارات دات.
  14. جکسون، روی؛ جانسون، سو؛. مسلین، کیت؛ تامپسون، مل و وودفین، رابرت. (1391). فلسفه علم. ترجمهمنصور نصیری، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  15. جینز، جیمز هاپوود. (1388). فیزیک و فلسفه. ترجمه علی­قلی بیانی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  16. چالمرز، آلن فرانسیس. (1395). چیستی علم، درآمدی بر مکاتب علم­شناسی فلسفی. ترجمه سعید زیباکلام، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات سمت.
  17. خرمشاهی، بهاءالدین. (1378). پوزیتیویسم منطقی (رهیافتی انتقادی). چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  18. دولفوس، اولیویه. (1370). تحلیل جغرافیایی. ترجمه سیروس سهامی، چاپ اول، مشهد: نشر نیکا.
  19. دیکسون، تامس. (1394). علم و دین. ترجمه محمد دهقانی، چاپ اول، تهران: نشر ماهی.
  20. راوچ، لئو. (1382). فلسفه هگل. ترجمه عبدالعلی دستغیب، چاپ اول، تهران: نشر پرسش.
  21. رایشنباخ، هانس. (1392). پیدایش فلسفه علمی. ترجمه موسی اکرمی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  22. سروش، عبدالکریم. (1388). علم­شناسی فلسفی، گفتارهایی در فلسفه علوم‌تجربی. چاپ دوم، تهران: انتشارات صراط.
  23. سیگفرید، تام. (1392). ریاضیات زیبا، ترجمه مهدی صادقی، چاپ دوم، تهران، انتشارات نشر نی.
  24. شرت، ایون. (1395)، فلسفه علوم اجتماعی قاره­ای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریه انتقادی از یونان باستان تا قرن 21. ترجمه هادی خلیلی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
  25. شیخ رضایی، حسین و کرباسی زاده، امیر احسان. (1392). آشنایی با فلسفه علم. چاپ دوم، تهران: انتشارات هرمس.
  26. صادقی، رضا. (1394). آشنایی با فلسفه علم معاصر. چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
  27. صداقت، مریم و رحمانی، سوره. (1393). تفکر از چیستی تا آموزش. چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
  28. فرینگز، مانفرد. (1394). ماکس شلر و پدیدار­شناسی (مجموعه مقالات). گزینش و ترجمه علی قیصری، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.
  29. قراخانی بهار، اکبر. (1397). سیستم و تفکر سیستمی، نظریه و عمل بنیادی. چاپ اول، تهران: نشر نی.
  30. کاپالدی، نیکلاس. (1390). فلسفه علم. ترجمه علی حقی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سروش.
  31. کاپلستون، فردریک. (1383). دیباچه­ای بر فلسفه قرون‌وسطی. ترجمه، مسعود علیا، چاپ اول، تهران: انتشارات ققنوس.
  32. کارناپ، رودلف. (1390). مقدمه­ای بر فلسفه علم. ترجمه یوسف عفیفی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات نیلوفر.
  33. کاروئانا، لوییس. (1396). علم و فضیلت: جستاری در­باره تأثیر ذهنیت علمی بر منش اخلاقی. ترجمه محمدابراهیم محجوب، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  34. کلارک، کلی جیمز. (1401). دین و علوم خاستگاه­ها. ترجمه امیر صائمی، چاپ اول، تهران: نشر آن سو.
  35. کلاوال، پل. (1376). تاریخ جغرافیا. ترجمه سیروس سهامی، چاپ اول، مشهد: انتشارات محقق.
  36. کوهن، توماس ساموئل. (1391)، ساختار انقلاب­های علمی، ترجمه، عباس جعفری، چاپ سوم، تهران، نشر قصه.
  37. گیلیس، دانالد. (1394). فلسفه علم در قرن بیستم. ترجمه حسن میانداری، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.
  38. ضیائی، طاهر و سرابی، فریدون. (1346). زمین­شناسی عمومی: مشخصات زمین، فرسایش و رسوب‌گذاری. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  39. مردیها، مرتضی. (1396). فضیلت عدم‌قطعیت در علم شناخت اجتماع. چاپ اول، تهران: نشر نو.
  40. نواک، جورج. (1384). فلسفه تجربه­گرا از لاک تا پوپر. ترجمه پرویز بابایی، چاپ اول، تهران: انتشارات آزادمهر.
  41. ولف، پاتریشیا. (1388). مغز و فرایند یادگیری: انطباق روش­های یاددهی - یادگیری و عملکرد مغز انسان. ترجمه داود ابوالقاسمی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مدرسه.
  42. هارتناک، یوستوس. (1376). نظریه شناخت کانت. ترجمه علی حقی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  43. همپل، کارل. (1369). فلسفه علوم طبیعی. ترجمه حسین معصومی همدانی، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
  44. Baker, V. R., & Twidale, C. R. (1991). The reenchantmant of geomorphology. Geomorphology, 4, 73-100. org/10.1016/0169-555X(91)90021-2
  45. Baker, V. R. (1996). The pragmatic roots of American Quaternary geology and geomorphology. Geomorphology, 16, 197-215. org/10.1016/S0169-555X(96)80001-8
  46. Brierley, G., Fryirs, , Reid, H., Williams, R. (2021). The dark art of interpretation in geomorphology. Geomorphology, 390, 107870. doi.org/10.1016/j.geomorph.2021.107870
  47. Butzer, K. W. (1973). Pluralism in geomorphology. American Geographers, 5, 39-43.
  48. Church, M. (2013). Refocusing geomorphology: Field work in four act. Geomorphology, 200, 184–192. org/10.1016/j.geomorph.2013.01.014
  49. Gao, H., Pan, B., Li, B., Li, Q. (2015). Paradigms in Geomorphology and Its Value in Education and Research. Scientia Geographica Sinica, 35(12), 1591-1598. 10.13249/j.cnki.sgs.2015.012.1591.
  50. Goudie, A. S. (1986). The Integration of Human and Physical Geography. Transactions of the Institute of British Geographers, 11(4), 454-458.
  51. Culling, W. E. H. (1988). A New View of the Landscape. Transactions of the Institute of British Geographers, 13(3), 345-360. org/10.2307/622996.
  52. Harrison, S., & Dunham, P. (1998). Decoherence, Quantum Theory and Their Implications for the Philosophy of Geomorphology. Transactions of the Institute of British Geographers, 23(4), 501-514. org/10.1111/j.0020-2754.1998.00501.x.
  53. Harrison, S. (2005). What Kind of Science Is Physical Geography? In Questioning Geography. edited by Noel Castree, Alisdair Rogers and Douglas Sherman, BlacKwell pub, 80-95.
  54. Kennedy, B. A. (2006). Inventing the earth: Ideas on Landscape Development since 1740. Blackwell Publishing Ltd.
  55. Kleinhans, M. G., Buskes, C. J. J., de Regt, H. W. (2010). Philosophy of Earth Science, in: Philosophies of the Sciences. Ed. Fritz Allhoff, Blackwell, 213-236.
  56. Matthews, J. A. (2014). Encyclopedia of Global environmental change. SAGE Publications Ltd.
  57. McConnell, D., & et al. (2008). The good Earth: introduction to Earth science. McGraw-Hill.
  58. Montgomery, D. R. (2013). Faith in floods: Field and theory in landscape evolution before geomorphology. Geomorphology, 200, 9-19. org/10.1016/j.geomorph.2012.10.006.
  59. Orme, A. R. (2004). American Geomorphology at the Dawn of the 20th Century. Physical Geography, 25(5), 361-381. org/10.2747/0272-3646.25.5.361.
  60. Orme, A. R. (2013). The Scientific Roots of Geomorphology before 1830. In: Shroder, J (Editor in Chief), Orme, A. R., Sack, D. (Eds.), Treatise on Geomorphology. Academic Press, San Diego, CA, vol.1, The Foundations of Geomorphology, 11-36.
  61. Rhoads, B. L., & Thorn, C. E. (1993). Geomorphology as science: the role of theory, Geomorphology, 6, 287-307. org/10.1016/0169-555X(93)90052-4.
  62. Rhoads, B. L., & Thorn, C. E. (1994). Contemporary Philosophical Perspectives on Physical Geography with Emphasis on Geomorphology. Geographical Review, 84, 90-101. org/10.2307/215783.
  63. B. L., & Thorn. C. E. (1996a). Toward a Philosophy of Geomorphology. ln: Rhoads B.L., Thorn, C. E. (Eds). The Scientific Nature of Geomorphology. Wiley & Sons Ltd. 115-143.
  64. B. L., & Thorn. C. E. (1996b). Observation in Geomorphology. ln: Rhoads B.L., Thorn, C.E. (Eds). The Scientific Nature of Geomorphology. Wiley & Sons Ltd. 115-143.
  65. Rhoads, B. L. (1999). Beyond pragmatism: The value of philosophical discourse for physical geography. Annals of the Association of American Geographers, 89(4), 760-771.
  66. B. L., & Wilson. D. (2010). Observing Our World. ln: Basil Gomez and John Paul Jones III (Eds), Research Methods in Geography: A Critical Introduction. Blackwell Publishing Ltd, 26-40.
  67. Sack, D., & Orme, A. R. (2013). Introduction to the foundations of geomorphology. In: Shroder. J (Editor in Chief), Orme, A. R., Sack, D., (Eds.). Treatise on Geomorphology. Academic Press, SanDiego, CA, vol. 1, The Foundations of Geomorphology, 1–10.
  68. Shaw, I. G. R., Dixon, D. P., Jones III, J. P. (2010). Theorizing Our World. ln: Basil Gomez and John Paul Jones III (Eds), Research Methods in Geography: A Critical Blackwell Publishing Ltd, 9-25.
  69. Sims, P. (2014). Previous actors and current influences: trends and fashions in physical geography. In Stephen Trudgill and André Roy (ed.) Contemporary meanings in physical geography: from what to why, Routledge, 3-23.
  70. Slaymaker, O. (2009). The Future of Geomorphology. Geography Compass, 3(1), 329–349. org/10.1111/j.1749-8198.2008.00178.x.
  71. -Slaymaker, O. (2017). Physical Geographers Understanding of the real world. The Canadian Geographer, 61(1), 64-72. doi: 10.1111/cag.12334.
  72. Thorn, C. E. (1988). An introduction to theoretical geomorphology. Unwin Hyman Ltd.
  73. Visser, , & Jones III, J. P. (2010). Measurement and Interpretation. ln: Basil Gomez and John Paul Jones III (Eds), Research Methods in Geography: A Critical Introduction. Blackwell Publishing Ltd, 63-81.
  74. Vitek, J. D. (2013). Geomorphology: Perspectives on observation, history, and the field tradition. Geomorphology, 200, 20-33. org/10.1016/j.geomorph.2012.10.021.
  75. Von Elverfeldt, K. (2012). System theory in geomorphology: Challenges, Epistemological Consequences and Practical Implications,
  76. Wilson, A. G. (1972). Theoretical Geography: Some Speculations. Transactions of the Institute of British Geographers, 57, 31-44. org/10.2307/621552.